Trans Europ Express - oryginały i modele

[Andrzej Harassek]

Dziękuję za te fotki. Ja wreszcie zakończyłem składanie swojej Re4/4 I i zrobiłem kilka zdjęć już w pełni wyposażonej (poza stopniami do kabiny). Nie montowałem imitacji sprzęgów i przewodów hamulcowych na czołownicach, bo chcę mieć funkcjonujące sprzęgi na obu końcach. Tak wygląda wnętrze po założeniu dekodera - pojawiło się trochę więcej przewodów, zwłaszcza, że rozdzieliłem sterowanie tylnymi światłami:

I dekoder w skrzyni pod podwoziem:

A tak cały model po zmontowaniu:

Dach wygląda troszkę inaczej, niż w modelu Märklina. Wydaje mi się, że obie wersje są pewnym uproszczeniem. W Limie cały układ przewodów na dachu jest jednym elementem plastikowym (który, niestety, przerwał mi się w jednym miejscu, na środku). Brakuje jednak chyba krótkiego odcinka po drugiej stronie, jaki jest w modelu Märklina. Zostały mi trzy małe elementy, ale nie pasują do niczego na dachu mojego modelu. Z kolei w Märklinie nie ma krótkiego odgałęzienia od głównego przewodu. W obu modelach nie wzięto pod uwagę faktu, że ten długi, główny przewód nie jest ciągły na całej długości, lecz składa się z kilku odcinków, połączonych odłącznikami lub krótkimi odcinkami grubej linki. Nie bardzo to widać na zdjęciach oryginałów, w ogóle praktycznie nie ma zdjęć, na których widać byłoby dach od góry.

A lokomotywa 10044 została zachowana jako muzealna, a jej współczesne zdjęcia są w sieci, np. tu:
http://www.flickriver.com/photos/tags/re44i/interesting/
https://de.wikipedia.org/wiki/SBB_Re_4/4_I
http://www.wikiwand.com/de/SBB_Re_4/4_I

 

[Ropu]

Zdjęcia muzealnej 10044 i nawet z lat wcześniejszych znalazłem i owszem - ale nie zieloną z szyldem TEE na czołach
Na HAG-Forum odnalazłem zdjęcie dozbrojonego dachu Limy Re 4/4 I z pierwszej serii produkcyjnej w porównaniu MäTrixem - z zamontowanym przewodem, którego poprostu nie ma w drugiej serii produkcyjnej tej lokomotywy.

 

[Andrzej Harassek]

W obu modelach MäTrix i Lima coś jest nie tak. W MäTrix brakuje połączenia głównego przewodu z tymi urządzeniami na środku (są niewykorzystane izolatory), w Limie ten krótki odcinek kończy się w powietrzu, nie jest do niczego podłączony. Poza tym, układ urządzeń jest trochę inny. Pytanie, czym w rzeczywistości różni się układ urządzeń na dachu we wcześniejszej i późniejszej wersji lokomotywy. W moim modelu z pewnością brakuje połączenia, które zaznaczyłem na fotce niżej ciemnoczerwoną kreską. Niestety, pozostałe po montażu elementy (widoczne poniżej modelu) tam nie pasują, muszę coś pokombinować. Ale wolałbym najpierw zobaczyć dokładnie jak to w oryginale wygląda.

 

[Jacek765]

Z tego co widzę to na modelach starszej serii na dachu jest skrzynia reostatu. Jest to hamulec elektrodynamiczny. Nie znam dobrze lokomotyw Re4/4 I ale wydaje mi się że osprzęt na dachu raczej nie zależy od podserii a bardziej od lat eksploatacji tudzież przeznaczenia danej grupy lokomotyw. Przypuszczam że kiedy lokomotywy serii Re4/4I skierowano do pracy w ruchu lokalnym i podmiejskim to zabudowano hamulec oporowy w celu zmniejszenia zużycia klocków hamulcowych przy częstych zatrzymywaniach. Nie wykluczam że część lokomotyw mogła mieć zabudowany hamulec oporowy fabrycznie ale to by trzeba sprawdzić.
Ja mam model lokomotywy Ae4/7 która też ma na dachu skrzynię reostatu i to nie jest wyposażenie fabryczne tej serii.

 

[Ropu]

U Märklina hamulec elektrodynamiczny umieszczany był na lokomotywach pierwszej serii - druga już ich nie ma.

 

[Jacek765]

To ciekawe. Aczkolwiek warto by poszukać zdjęć tych lokomotyw jeszcze z pierwszych lat eksploatacji jeszcze kiedy miały numery trzycyfrowe. Nie wiem czy MaTrix tez wykonał model w takiej wersji.

 

[Andrzej Harassek]

Żeby zamknąć temat szwajcarskiego taboru TEE (co oczywiście nie wyklucza ew. późniejszych uzupełnień), parę słów o drugiej lokomotywie SBB-CFF-FFS, czyli Re4/4 II. Jest to jedna z liczniejszych serii lokomotyw kolei szwajcarskich, w ciągu ponad dwudziestu lat (1964-85) zbudowano ich 276 sztuk. Maszyna ma moc ciągłą 3700 kW i rozwija maksymalną prędkość 140 km/h. Do prowadzenia pociągów TEE lokomotywy o numerach 11158-11161 i 11249-11253 zostały pomalowane w kremowo-czerwone barwy TEE wg wzoru (odcienie kolorów) DB.

Modele tych lokomotyw w wielkości H0 były lub są produkowane m.in. przez Roco, Fleischmanna, Märklin/Trix, HAG, Limę. Są też produkowane modele w innych skalach, głównie w N. Ponieważ na forum były już prezentowane modele Roco tych maszyn, nie będę tu tego powtarzał, lecz zapraszam do wątku o "Rheingoldzie" (gdzie są też zdjęcia lokomotyw Re4/4 I) oraz o kolejach szwajcarskich.
http://forum.modelarstwo.info/threa...pociąg-i-jego-modele.34142/page-3#post-610966 i dalej,
http://forum.modelarstwo.info/threads/koleje-szwajcarskie.30031/page-5#post-536213

 

[Andrzej Harassek]

Dzisiaj parę słów na temat taboru TEE kolei zachodnioniemieckich DB. O zespołach trakcyjnych DB, używanych w pociągach TEE i ich modelach pisałem już na stronie pierwszej tego wątku, pokazałem tam też parę zdjęć składów wagonowych TEE DB. Po sieci kolejowej Zachodnich Niemiec kursowało najwięcej pociągów TEE, zarówno międzynarodowych, jak i połączeń wewnątrzkrajowych. DB dysponowały też największą flotą wagonów do tych pociągów, zarówno po względem różnorodności typów, jak i liczby wagonów.

O lokomotywach i wagonach DB TEE i ich modelach mówiliśmy dużo w temacie dotyczącym słynnego pociągu "Rheingold":
http://forum.modelarstwo.info/threads/rheingold-legendarny-poci%C4%85g-i-jego-modele.34142/page-3#post-610966
Wagony, zaprojektowane i zbudowane do "Rheingolda 1962", stały się później podstawą rozwoju całej rodziny wagonów, określanych czasem też jako wagony "typu TEE", a wykorzystywanych nie tylko do pociągów TEE, ale również do pociągów intercity, początkowo zestawianych wyłącznie z wagonów 1 klasy, a od 1979 roku również 2 klasy. Pozwolę sobie tu jeszcze raz przypomnieć artykuły Andrzeja Etmanowicza, w których opisane zostały omawiane tu wagony:
Wagony DB typów "Rheingold" i ich następców na polskich torach oraz ich modele H0 - "Mini Replika" nr 84 (cz. 1) i 90 (cz. 2),
Wagony serii AD4uem-62/63 PANORAMA typu Rheingold - "Świat kolei" 8/2015
Wagony typu "Rheingold" serii Apmz121 w barwach IC DB - "Świat kolei" 8/2016.

W temacie dotyczącym "Rheingolda" przedstawiłem parę modeli takich wagonów w wielkości H0, tu chcę pokazać jeszcze kilka wagonów barowych i restauracyjnych. Jako pierwszy model ciekawego wagonu 1 klasy z przedziałem restauracyjnym i przedziałem bagażowym, serii ARD4üm. Lima wypuściła model takiego wagonu w wersji z epoki III:

A teraz model takiego samego wagonu, ale już z późniejszego okresu przełomu lat 1970. i 80. Wagon już jako barowy, dostosowany do prędkości 200 km/h i pomalowany według nowego wzoru już z czerwonym fartuchem. Widać też zamontowane hamulce szynowe. Model także Limy.

Inny model, jaki chcę pokazać, to produkt Roco: wagon restauracyjny z pantografem, w oznaczeniach z wczesnej IV epoki, jeszcze z czarnym fartuchem.

I model wagonu barowego Quick-Pick firmy ACME, o którym była już mowa na forum, między innymi tu przedstawiłem więcej informacji na temat tego modelu: http://forum.modelarstwo.info/threads/a-c-m-e-52361-wagon-61-80-88-94-509-1-wrbumz139-db.23654/

Oprócz Limy i Rivarossi, Roco, ACME i ADE, modele wagonów DB TEE w pełniej długości wypuściły niedawno firmy L.S. Models oraz Piko. O tych ostatnich była mowa tu: http://forum.modelarstwo.info/threads/deutsche-bundesbahn-1949-1993-modele-i-1-1.28823/page-22#post-655540

Na koniec przedstawię model wagonu Avmz 207 typu Eurofima, jakich 100 sztuk zakupiły DB drugiej połowie lat 1970. Jest to chyba jedyny typ wagonu TEE DB, jaki nie powstał w wyniku rozwoju wagonów typu Rheingold, lecz był całkowicie nową konstrukcją, powstałą w ramach przedsięwzięcia międzynarodowego. W jednym z najbliższych numerów "Świata kolei" ukaże się artykuł Andrzeja Etmanowicza przedstawiający ciekawą historię tej konstrukcji. Wagon tego typu w oryginalnej wersji i ciągle jeszcze w malowaniu TEE wchodził w skład pierwszego pociągu Eurocity "Berolina", jaki odjechał z Warszawy do Berlina 31 maja 1992 roku. Zdjęcie, które wykonałem wówczas na Dworcu Wschodnim w Warszawie, ukazało się w książce poświęconej "Berolinie", wydanej kilka lat temu.

Mój model to Roco, wprawdzie mający już swoje lata, lecz wciąż nie odbiegający rażąco od współczesnych wyrobów.

O nowych modelach L.S. Models tych wagonów rozmawialiśmy niedawno tu: http://forum.modelarstwo.info/threads/deutsche-bundesbahn-1949-1993-modele-i-1-1.28823/page-23

Modele wagonów DB TEE są rzecz jasna oferowane także w innych skalach. Modele N wagonów "Rheingolda" pokazał kolega ALA:
http://forum.modelarstwo.info/threads/rheingold-legendarny-poci%C4%85g-i-jego-modele.34142/page-4#post-673638
http://forum.modelarstwo.info/threads/rheingold-legendarny-poci%C4%85g-i-jego-modele.34142/page-5

 

[Jacek765]

W uzupełnieniu wpisu Andrzeja chcę napisać że model wagonu ARDum64 firmy Lima przedstawia konstrukcję wyprodukowaną w roku 1965 tym w liczbie 12 sztuk. W epoce IV wagony te otrzymały oznaczenie ARDumh105 po roku 1974 tym zmieniono na ARDmh105.


W roku 1970 tym zbudowano jeszcze 3 wagony tej konstrukcji jednak oznaczono je ARDumz106 później ARDmz106. Obydwie serie posiadają przedział barowo restauracyjny z miejscami przy barze i stolikach, 4 przedziały 1 klasy, przedział bagażowy, kabinę telefoniczną, toaletę i półkę na walizki. Różnica pomiędzy seriami dotyczy części biegowych i zasilania.
Seria 105 miała pradnice napędzane od osi i wozki przygotowane do zabudowy hamulca magnetycznego. Cześć z nich ten hamulec otzymala dzieki czemu podniesiono prędkość w niektórych wagonach ze 160 na 200 km/h.
Seria 106 miała zasilanie urządzeń z szyny zbiorczej (z przewodu ogrzewania) i nie posiadała pradnic na wózkach. Hamulec magnetyczny już zastosowano fabrycznie.
Model Limy w nowszym malowaniu z napisem Bar przedstawia jeden z trzech wagonów ARDmz106 i jedyny jaki otrzymał napis Bar. Ja także posiadam model wagonu ARDmz106 lecz bez napisu Bar i z czarnym pasem podwoziowym.

Wagon 61 80 84 90 202-1.

 

[Jacek765]

Innym wagonem gastronomicznym często spotykanym w pociągach TEE i IC jest konstrukcja z roku 1964 go WRum64 zbudowany w ilości 27 sztuk. W epoce IV oznaczone serią WRumh132 pozniej WRmh132. Wagony te dostosowano do predkosci 160 i 200 km/h. To jest pierwsza konstrukcja wagonu o długości 27,5m i tą długość później przyjeto we wszystkich późniejszych konstrukcjach wagonów gastronomicznych. Wagony kursujące z pociagami TEE byly malowane według schematu TEE później zmodyfikowano malowanie na stosowane w pociągach IC79. Cześć wagonów kursujących w zwykłych pociągach byly malowane na kolor ciemno czerwony w całości z wyjatkiem czarnego pasa podwoziowego. Na poczatku lat 70 tych także pojawił sie schemat Pop Lackierung wisniowo jasno szary.
Ja akurat mam model wagonu WRmh132 firmy Lima w zmodyfikowanym schemacie malowania TEE z lat 80 tych jaki stosowano w pociagach IC79.

Wagon 61 80 88 90 106-2 stacja Basel Bad bf. Ten model byl sprzedawany przez firmę Lemke w zestawie z samochodem znanego producenta napojów. Jako ciekawostkę mogę podać ze w numerze byl błąd bo 4 grupa miala numer 80 który przerobilem na 90 zeby sie zgadzała z prędkością. Nie sprawdzałem zgodnosci numeru z cyfrą samokontroli.
Mam jeszcze 2 wagony WRumh132 w skali Z w malowaniach wiśniowym i Pop.

 

[Jacek765]

Małe sprostowanie. Litera "u" w oznaczeniach literowych wagonów budowy powojennej oznaczająca wagony z osłoniętym przejściem w ścianie czołowej przestała być stosowana od listopada roku 1976-go

 

[Andrzej Harassek]

Po długiej przerwie wracamy do taboru Trans Europ Express. Wcześniej omówiliśmy wszystkie zespoły trakcyjne, a także lokomotywy i składy wagonowe kolei szwajcarskich (SBB/CFF/FFS), francuskich (SNCF) i zachodnioniemieckich (DB). Dziś chcę przejść do taboru włoskiego (FS). Koleje włoskie nie miały w zasadzie lokomotyw, które byłyby specjalnie wyznaczone do pociągów TEE i w jakiś sposób wyróżnione malowaniem czy oznaczeniami. Jedynym znanym mi wyjątkiem była lokomotywa E 656 023, która przez pewien czas nosiła kremowo-czerwone barwy TEE. Nie będę więc tu pokazywał oryginałów ani modeli lokomotyw FS, chciałbym natomiast przedstawić ciekawą serię wagonów znanych jako Gran Confort.

W końcu lat sześćdziesiątych XX wieku FS zamówiły dużą serię komfortowych wagonów 1 klasy, przeznaczonych do pociągów TEE, zarówno międzynarodowych, jak i wewnątrzkrajowych. Wagony zostały dostarczone przez firmę Fiat. Miały standardową długość 26,4 m, ale w odróżnieniu od wagonów niemieckich, miały tylko 8 przedziałów, zamiast dziewięciu. Dzięki temu uzyskano niespotykaną w innych wagonach przestrzeń w przedziałach, co umożliwiło nawet wygospodarowanie miejsca na małe szafki ubraniowe, umieszczone za fotelami, między podwójnymi ściankami oddzielającymi przedziały od siebie. Dostęp do szafek był możliwy przez odchylenie w bok oparć foteli.

Większość wagonów zbudowano jako przedziałowe, a mniejszą liczbę jako bezprzedziałowe. Oprócz tego dostarczono wagony restauracyjne, jednak w odróżnieniu od innych kolei, na FS nie było wagonów bufetowych. Do zasilania w energię elektryczną składów TEE zastosowano wagon bagażowo-generatorowy, w którym, w przeciwieństwie do wagonów SNCF, nie było miejsc dla pasażerów. Wagony miały wózki typu Fiat 7195/C i były dostosowane do prędkości 200 km/h.

Wagony w wersji międzynarodowej TEE zostały pomalowane na kolory kremowo-czerwone, ale w specyficznym pastelowym odcieniu, stosowanym przez FS, różniącym się nieco od barw DB czy SBB. Wagony do pociągów krajowych otrzymały barwy kremowo-szare, z czerwonymi paskami nad i pod oknami, nie miały też napisu TRANS EUROP EXPRESS nad oknami. To malowanie zostało nazwane „Bandiera”. Od wersji międzynarodowej TEE, wagony „Bandiera” różniły się także sposobem zasilania elektrycznego: były zasilane z lokomotywy poprzez przetwornice w każdym wagonie.

Łącznie w latach 1969 – 1988 zbudowano 219 wagonów przedziałowych, 119 wagonów bezprzedziałowych, 46 wagonów restauracyjnych, 5 wagonów bagażowo-generatorowych (tylko w wersji TEE) oraz 20 wagonów bagażowych (te ostatnie tylko w wersji krajowej).

Pierwsza seria wagonów Gran Confort została dostarczona kolejom włoskim w latach 1969 – 1976 i obejmowała:
13 wagonów w malowaniu TEE i 120 wagonów „Bandiera” w wersji przedziałowej,
5 wagonów TEE i 30 wagonów „Bandiera” w wersji bezprzedziałowej,
5 wagonów restauracyjnych TEE i 21 w malowaniu „Bandiera”,
5 wagonów bagażowo-generatorowych TEE
oraz 20 wagonów bagażowych w wersji krajowej („Bandiera”).

Sukces wagonów Gran Confort skłonił koleje włoskie FS do zamówienia drugiej serii takich wagonów. Zostały one dostarczone w latach 1985 – 1988, już tylko w wersji krajowej. W drugiej serii zbudowano 85 wagonów przedziałowych, 84 bezprzedzialowe i 20 restauracyjnych. Wagony drugiej serii różniły się pewnymi szczegółami technicznymi od pierwszej serii, np. innym systemem klimatyzacji oraz zastosowaniem przetwornic statycznych zamiast klasycznych, dwumaszynowych. W wyglądzie zewnętrznym największą różnicą był ryflowany dach nowszych wagonów. W oparciu o konstrukcję tych wagonów, w drugiej połowie lat 80. XX wieku rozpoczęto również budowę wagonów 2 klasy, przeznaczonych do pociągów intercity i eurocity.

Wagony Gran Confort w wersji TEE zostały ostatecznie w pierwszej połowie lat 90. XX wieku przebudowane na wersję „Bandiera”. Oprócz zmiany barw, polegało to m.in. na zmianie systemu zasilania: zrezygnowano ze stosowania specjalnych wagonów generatorowych i podobnie, jak w wagonach drugiej serii produkcyjnej, zastosowano przetwornice statyczne.

Dwa zdjęcia składów TEE zestawionych z wagonów FS zamieściłem na pierwszej stronie tego tematu:
http://forum.modelarstwo.info/threads/trans-europ-express-orygina%C5%82y-i-modele.36515/#post-635418
Tu jeszcze kilka, pochodzących z dwóch ciekawych stron:
http://www.marklinfan.com/f/topic.asp?TOPIC_ID=3741&SearchTerms=Carrozze+TEE+FS
https://scalaenne.wordpress.com/2011/04/16/gran-comfort-e-grand-confort/

Niestety, obie strony są tylko w języku włoskim, którego nie znam (choć pewnych rzeczy można się doczytać). Większość podanych wyżej informacji pochodzi właśnie z tych stron.

A tak wygląda wnętrze przedziału wagonu, tu akurat w kolorystyce stosowanej wersji "Bandiera". Widoczna jest otwarta szafka ubraniowa.

W następnym odcinku zajmiemy się modelami omawianych tu wagonów.

 

[Railways]

Przyznam, że historia i prezentacja składów jest fantastyczna

 

[Andrzej Harassek]

Modele wagonów FS typu Gran Confort w wersji TEE i "Bandiera" produkowała firma Rivarossi już w połowie lat 70. XX wieku. Zdjęcia takich modeli z katalogu producenta można zobaczyć na stronie internetowej klubu miłośników Märklina, do której link podałem w poprzednim wpisie. Współcześnie modele takich wagonów wydało Roco w latach ok. 2005-2009 (nie jestem pewien dokładnych lat produkcji). Oprócz wersji TEE i "Bandiera", dostępne były również modele w nowszym malowaniu, stosowanym na przełomie XX i XXI wieku (epoka V). Producenci włoscy, Lima/Rivarossi i ACME od kilku lat oferują modele wagonów w malowaniu "Bandiera". W zapowiedziach ACME na 2018 rok jest również zestaw TEE "Mediolanum" składający się z pięciu wagonów: bagażowo/generatorowy, restauracyjny, dwa wagony przedziałowe i jeden bezprzedziałowy.

Również w wielkości N były i są oferowane modele omawianych wagonów. Przegląd tych modeli jest na stronie "scalaeNNe". do której również podałem link wcześniej.

Ja mam modele Roco w malowaniu TEE ze znakiem FS w obramowaniu, na środku pudła (tzw. logo "telewizor") oraz z nowszym logo, w postaci pochyłych liter FS, umieszczonych po prawej stronie pudła. Wydaje mi się, że to nowsze oznaczenie miało już stosunkowo niewiele wagonów w malowaniu TEE, bo zdjęcia takich oryginałów należą do rzadkości. A teraz moje modele z logo "telewizor":

Oraz z nowym znakiem FS i porównanie obu wariantów - poza kształtem i umieszczeniem logo praktycznie nie ma różnic:

I skład TEE "Mediolanum" Mediolan - Monachium, z lokomotywą SBB Re 4/4 II:

I na terenie Niemiec z lokomotywą DB BR 112:

 

[Andrzej Harassek]

Jak napisałem w poprzednim poście, ACME zapowiada na 2018 rok zestaw 5 wagonów FS "Gran Confort" w takiej samej wersji, jak pokazane przeze mnie modele Roco: wagon generatorowo-bagażowy, wagon restauracyjny, dwa wagony przedziałowe i jeden bezprzedziałowy. Na targach Intermodellbau w Dortmundzie, jakie odbyły się w zeszłym tygodniu, zestaw ten był pokazany na stoisku ACME. Niestety, nie zrobiłem zdjęć, czego teraz trochę żałuję, choć warunki do fotografowania nie były najlepsze. Modele są bardzo ładne, do czego już nas producent przyzwyczaił (choć i jemu zdarzają się wpadki). Zestaw ma być dostępny w drugiej połowie tego roku, ale dokładniejszej daty nie usłyszałem. Miejmy nadzieję, że modele seryjne nie będą gorsze od pokazanych na targach egzemplarzy.

 

[Andrzej Harassek]

Dziś chcę przedstawić moim zdaniem najciekawszy po względem technicznym skład wagonowy Trans Europ Express – TEE Catalan Talgo. Pociąg kursował na trasie Barcelona – Genewa i był jedynym ekspresem TEE, jaki jeździł w Hiszpanii, jeżeli nie liczyć krótkiego okresu (1973-75), kiedy francuski TEE l’Etendard docierał z Paryża do hiszpańskiej granicznej stacji Irun. TEE Catalan Talgo po raz pierwszy wyruszył w trasę 1 czerwca 1969 roku. Zastąpił on wcześniejszy pociąg o nazwie Le Catalan, kursujący między Genewą, a granicą francusko-hiszpańską w Cerbère/Portbou, gdzie następowała przesiadka do lokalnego pociągu do Barcelony. W 1968 roku wprowadzono do eksploatacji hiszpańskie składy Talgo III RD (Rodadura Desplazable, co oznacza w wolnym tłumaczeniu „przesuwne koła”) z możliwością szybkiego przestawiania rozstawu kół między szerokością toru 1435 mm, a stosowaną w Hiszpanii szerokością 1668 mm. Umożliwiło to uruchomienie bezpośrednich połączeń między Hiszpanią i Francją, bez konieczności przesiadania się podróżnych. Zmiana rozstawu kół następuje podczas powolnego przejazdu składu przez specjalne urządzenie przestawcze.

Jednym z pierwszych pociągów, w którym wykorzystano nowe składy Talgo III RD był właśnie TEE Catalan Talgo. Do prowadzenia składów Talgo III, koleje hiszpańskie RENFE zakupiły pięć lokomotyw spalinowych, oznaczonych początkowo serią 3000T (numery od 3001T do 3005T), zmienioną później na 353 (numery od 353 001 do 005). Maszyny zostały dostarczone przez firmę Krauss-Maffei i były rozwinięciem serii 2000 (później 352), dostarczonej wcześniej (10 sztuk) i również przeznaczonej do pociągów Talgo (ostatnią, trzecią serię podobnych lokomotyw stanowiło 8 maszyn serii 354, zbudowanych w latach 1983-84). Ciekawostką jest fakt, że konstrukcja tych maszyn wywodziła się wprost ze słynnych lokomotyw V200 kolei niemieckich, co z zewnątrz można zauważyć dzięki bardzo podobnym wózkom maszyn hiszpańskich i niemieckich. W lokomotywach zastosowano hamulce tarczowe z tarczami zamontowanymi na kołach jezdnych, co w tamtych czasach było absolutną nowością. Lokomotywy serii 3000T (353) miały dwa silniki spalinowe o łącznej mocy 2200 kW (3000 KM) i rozwijały prędkość do 180 km/h.

Lokomotywy zostały dostarczone z dwoma kompletami wózków, na tor normalny1435 mm i na tor szeroki 1668 mm, nie miały jednak możliwości zmiany rozstawu kół ani wymiany wózków w trakcie normalnej eksploatacji. W początkowym okresie kursowania TEE Catalan Talgo, hiszpańskie lokomotywy serii 300T (353) prowadziły pociąg na całej trasie, aż do Genewy. Na granicy hiszpańsko-francuskiej następowało przestawienie kół w składzie wagonów Talgo oraz wymiana lokomotywy na wózkach 1668 mm na taką samą, ale na wózkach 1435 mm (i odwrotnie). Dla równomiernego zużycia wszystkich pięciu lokomotyw, w poszczególnych maszynach okresowo zamieniano wózki szeroko- i normalnotorowe. Stąd można spotkać zdjęcia tej samej lokomotywy zarówno na sieci RENFE, jak i we Francji.

Lokomotywy serii 3000T RENFE były wykorzystywane do prowadzenia TEE Catalan Talgo tylko niewiele ponad 2 lata. Od września 1971 roku obsługę trakcyjną na liniach francuskich przejęły lokomotywy SNCF, a niedługo później również w Hiszpanii maszyny serii 3000T/353 zastąpiono elektrowozami serii 276 (które nawiasem mówiąc, są eksportową wersją słynnych francuskich maszyn CC 7100). Do prowadzenia TEE Catalan Talgo na liniach SNCF początkowo wykorzystywano spalinowe maszyny serii BB 67400. Od 1975 roku zmieniono trasę pociągu: zamiast przez Grenoble, pociąg jeździł teraz przez Lion, co pozwoliło na wykorzystanie trakcji elektrycznej na części trasy (lokomotywy serii BB 9300). Po roku 1980, po zelektryfikowaniu pozostałych odcinków, obsługę pociągu na całej trasie przejęły lokomotywy BB 7200.

Catalan Talgo kursował jako Trans Europ Express do 22 maja 1982 roku. Od nowego rozkładu jazdy skład uzupełniono o wagony 2 klasy, przez co pociąg stracił miano TEE. Od roku 1987 został włączony w nowopowstałą sieć Eurocity. Po uruchomieniu połączeń TGV z Montpellier do Paryża i Genewy w 1994 roku, trasa EC Catalan Talgo została skrócona z Barcelony właśnie do Montpellier, a w 2010, kiedy składy TGV dotarły do granicy hiszpańskiej w Figueres, Catalan Talgo został całkowicie zlikwidowany.

Niżej parę zdjęć TEE Catalan Talgo. Wszędzie, gdzie możliwe, podałem autora, a przynajmniej link do strony, z której pochodzą fotografie.

TEE Catalan Talgo wyrusza z Genewy. Zdjęcie ze strony http://transpressnz.blogspot.fr/2017/08/a-catalan-talgo-departs-geneva-for-long.html, na której wyrażono wątpliwość, czy zdjęcie rzeczywiście zrobiono w Genewie. Autor ani pochodzenie zdjęcia nie są podane:

TEE Catalan Talgo z tą samą lokomotywą, co wyżej, podczas postoju w Awinionie w 1969 r. Rozkład jazdy pociągu w obu kierunkach przewidywał tu skomunikowanie z TEE Ligure z i do Mediolanu (widoczny na pierwszym planie). Autor: Yves Broncard, zdjęcie ze strony http://trenesytiempos.blogspot.fr/2015/12/:

Lokomotywa SNCF BB 67455 z TEE Catalan Talgo w Genewie. Fotografia autorstwa użytkownika railroadwilli z forum Drehscheibe, zamieszczona na stronie http://forum.e-train.fr/viewtopic.php?f=2&t=15247&start=150&hilit=TEE+Catalan+SNCF:

I dwa zdjęcia z Wikipedii (https://en.wikipedia.org/wiki/Catalan_Talgo). Pociąg w tym samym miejscu, co na poprzedniej fotce, ale już z elektrowozem BB 9322. Genewa, 1979, foto: Steve Morgan.

I ta sama, co wcześniej lokomotywa hiszpańska, ale już z nowymi oznaczeniami. Auto: użytkownik Falk2 (Wikimedia Commons):

Ja miałem okazję tylko raz jechać tym pociągiem, już po skróceniu jego trasy. Wracając z Hiszpanii dojechałem nocnym pociągiem z Madrytu do francuskiego Cerbère, gdzie przesiadłem się do EC Catalan Talgo, którym dotarłem do Montpellier – niestety, to był już koniec trasy słynnego składu. Dalszą podróż odbyłem już zwyczajnym TGV. Dwie fotki udało mi się zrobić z peronu w Cerbère tuż przed wsiadaniem do pociągu.

 

[Andrzej Harassek]

A teraz kilka słów o miniaturach TEE Catalan Talgo. Modele tego pociągu w wielkości H0 i N produkowała dość dawno hiszpańska firma Ibertren. W 2007 roku Electrotren wypuścił poprawioną wersję tych modeli H0 jako „limitowaną” 5000 zestawów (!) serię z okazji 50 rocznicy powstania sieci Trans Europ Express (nie mam informacji, czy wyszła jakaś nowsza wersja modeli w N). Modele były efektownie opakowane, w dużym pudełku, z certyfikatem i podanym numerem egzemplarza. Ukazały się dwa zestawy: z numerem 3309 zestaw podstawowy z dwoma wagonami końcowymi (generatorowymi), wagonem bufetowym (z kuchnią), restauracyjnym (jadalnia) i czterema wagonami 1 klasy oraz z numerem 3310 zestaw uzupełniający, z ośmioma wagonami środkowymi, w tym jeden restauracyjny. W rzeczywistości skład był zestawiony z kilkunastu wagonów (liczba była zmienna), w tym były oczywiście dwa wagony końcowe, a także wagon barowo-kuchenny, z którego obu stron znajdowały się dwa wagony restauracyjne (jadalnie). W późniejszym okresie, gdy dołączono wagony 2 klasy, wycofano jeden wagon restauracyjny, pozostawiając tylko bar i jeden restauracyjny, usytuowany od strony wagonów 1 klasy.

Mnie udało się kupić tylko zestaw podstawowy (gdyby ktoś miał na zbyciu zestaw uzupełniający, to jestem chętny), tak więc mogę zestawić tylko nie całkiem realistyczny, krótki skład 8-wagonowy. Ale wygląda to w sumie nie tak źle. Mimo sporej, zwłaszcza jak na „limitowaną” serię, liczby wypuszczonych egzemplarzy, zestawy są praktycznie nieosiągalne. Ja miałem bardzo dużo szczęścia, gdy w małym sklepiku na francuskiej prowincji zobaczyłem ten zestaw – wprawdzie z drugiej ręki, ale praktycznie nowy.

Również modele lokomotyw serii 3000T (353) zostały wypuszczone w wielkości H0 dawniej przez Ibertren (model raczej zabawkowy), a znacznie później przez Electrotren. Nie wiem, czy któryś z producentów hiszpańskich miał w ofercie model w skali 1:160, ale widziałem taki model w wykonaniu Arnolda (obecnie także w składzie koncernu Hornby, razem z Electrotrenem).

Ja mam model lokomotywy RENFE 3005T (353 005-2) „Virgen Bien Aparecida”, produkcji Elektrotren. Model jest bardzo przyzwoicie wykonany, jeździ bez zarzutu, ma także gniazdo dekodera, więc mój jest już ucyfrowiony. W przeciwieństwie do zestawów wagonów TEE Catalan Talgo, modele tych lokomotyw są chyba jeszcze wciąż dostępne, jeśli nie u producenta, to w hiszpańskich sklepach.

Dziś pokażę kilka zdjęć mojego jubileuszowego zestawu Elektrotren 3309 TEE Catalan Talgo, a następnym wrzucę parę zdjęć lokomotywy i całego pociągu.

 

[Jacek765]

Temat pociągów Talgo jest mi mało znany. Niemniej jest bardzo ciekawy. A współcześnie produkowane miniatury są bardzo pięknie wykonane.
Ostatnio przeszukujac internet natknąłem się na ciekawą ofertę hiszpańskiej firmy Mabar która produkuje pojedynczy 2 osiowy wagon generatorowy do pociągów Talgo. Nie wiem czy akurat ten typ wagonów stosowano do pociągu TEE Catalan jak też jaki był cel ich stosowania bo każdy wieloczlonowy sklad Talgo mial swoje dwa wagony generatorowe. Być może stosowanie tych wagonów bylo konieczne przy wydluzonych składach albo co sugeruje obecność pantografu na dachu tego wagonu byl on dodatkowym zrodlem energii na liniach zelektryfikowanych podczas postojow na stacji bez lokomotywy.

 

[Andrzej Harassek]

Mam taki model, kupiony jako ciekawostka, bo te wagony nigdy nie jeździły za granicę, nie wiem nawet, czy mają możliwość przestawiania kół. A co do potrzeby ich używania, to jednak chyba nie wszystkie zestawy Talgo miały wagony generatorowe. Te wagony były zbudowane dla składów Talgo III w wersji bez zmiany rozstawu kół, która nieco się różniła, również wyglądem, od używanego do TEE zestawu Talgo III RD. Te wagony są opisane m.in. w Wikipedii:
https://de.wikipedia.org/wiki/Talgo
a fotki można znaleźć m.in. tu:
https://commons.wikimedia.org/wiki/Talgo

 

[Andrzej Harassek]

Na koniec opowieści o TEE Catalan Talgo parę zdjęć modelu lokomotywy RENFE i całego pociągu. Na początek lokomotywa 3005T (353 005-2) „Virgen Bien Aparecida”, model Electrotren:

Fotki całego mojego krótkiego pociągu, który zestawiłem z kilkoma lokomotywami spośród tych, które prowadziły pociąg jeszcze jako TEE. Najpierw w pierwotnym zestawieniu, z lokomotywą RENFE, skład jest widoczny z jednej strony:

I z lokomotywami francuskimi, skład jest odwrócony i widać jego drugą stronę. BB 67455 (ten sam numer, co na zdjęciu oryginału dwa posty wyżej!) to model Jouefa, który pokazałem tu:
http://forum.modelarstwo.info/threads/koleje-francji-i-beneluksu-oraz-ich-modele.18844/page-13#post-577111
Tak, jak oryginał, również model ma zaślepiony górny reflektor.

Na koniec z elektrowozem BB 9306, to model Roco sprzed kilkunastu lat. U mnie jeździł też z TEE „Mistral”, o którym mówiliśmy wcześniej, na stronie 3. tego tematu.

Świadomie nie szukałem hiszpańskiego elektrowozu serii 276, bo poza wspomnianym w poprzednim poście wagonem generatorowym, nie mam w swojej kolekcji taboru wyłącznie na tor szeroki 1668 mm. Nie mam też (jeszcze?) modelu francuskiego elektrowozu BB 7200.

Opisem składu TEE Catalan Talgo i jego modeli kończę serial o pociągach Trans Europ Express. W swojej kolekcji zgromadziłem, wydaje mi się, modele najciekawszego i najbardziej typowego dla pociągów TEE taboru, zarówno zespołów trakcyjnych, jak i składów wagonowych i lokomotyw je prowadzących. Oczywiście, lokomotyw było dużo więcej, ale nie były to maszyny w jakiś sposób szczególnie wyróżniające się malowaniem czy choćby oznakowaniem. Trudno też byłoby zebrać kolekcję wszystkich lokomotyw, jakie kiedykolwiek prowadziły pociągi TEE.

Zachęcam wszystkich do prezentowania tu swoich modeli pociągów TEE czy ciekawych informacji o oryginałach.