Przegląd cystern, do przewozu płynnego nawozu RSM, jakie można było zaobserwować na stacji Dobre Miasto w okresie ostatnich kilku lat (zdjęcia pochodzą z okresu 2018 – 2021).
Cz. 2. Cysterny wywodzące się z typu 405R, rzadko spotykane typy 401Ra i 422Ra oraz specjalnie zbudowane do przewozu płynnych nawozów sztucznych cysterny typu 440Ra.
Kolejna grupa cystern obserwowana na stacji to wagony wywodzące się z typu
405R, które przeszły odpowiednie modyfikacje zapewne już kilkanaście lat temu (być może przystosowanie ich do przewozu RSM jest kolejną z rzędu modyfikacją, bo kiedyś mogły przewozić także inne media, nie związane z gazami skroplonymi). Są one częstym gościem na stacji. Firma
TRANSCHEM to jedyny zaobserwowany przewoźnik, który nimi dysponuje. Pod względem ilości odnotowanych na stacji cystern danego typu, umieściłbym je na drugim miejscu (za typem 406R). Wśród nich można wyróżnić dwie, wyraźnie różniące się od siebie grupy.
Pierwsza to cysterny określane na stronie internetowej TRANSCHEM-u jako typ
405RTM. Dość charakterystyczne, z wysokim kołnierzem włazu na górze walczaka, położonym niemal po środku zbiornika (jak w typowym wagonie typu 405R do gazów skroplonych). Wszystkie zaobserwowane wagony były w ciemnym malowaniu, niemal czarnym, z jasnym logiem przewoźnika, z jednym zakresem numeracji UIC (
7741) oraz tą samą serią
Zaekk. Co charakterystyczne, ich zbiorniki są o różnej pojemności, wahające się od ok. 49 000 l. do ok. 54 000 l. przez co np. w składzie towarowym złożonym z wagonów typu 406R i 405R można je dość łatwo „wychwycić”, ponieważ są nieco niższe od wagonów typu 406R. Inną ciekawostka tych wagonów jest obsługa hamulca ręcznego z gruntu (brak hamulca na pomoście), co uwidocznione jest także na tablicy, gdzie masa hamująca hamulca ręcznego obwiedziona jest czerwoną ramką. Poniżej przykłady cystern typu 405RTM do przewozu RSM, o różnej pojemności zbiornika.
Zdjęcie nr 17. Cysterna nr
84 51 7741 148-3 Zaekk. Poj. zbiornika 49 700 l.
Zdjęcie nr 18. Cysterna nr
84 51 7741 104-6 Zaekk. Poj. zbiornika 50 000 l.
Zdjęcie nr 19. Cysterna nr
84 51 7741 123-6 Zaekk. Poj. zbiornika 53 000 l.
Zdjęcie nr 20. Cysterna nr
84 51 7741 103-8 Zaekk. Poj. zbiornika 53 400 l.
Zdjęcie nr 21. Cysterna nr
84 51 7741 102-0 Zaekk. Poj. zbiornika 54 000 l.
Druga grupa to cysterny, które określiłbym typem
405Rg ("g" od rozładunek grawitacyjny). Są nieco rzadsze od swoich „sióstr” typu 405RTM, mają, w przeciwieństwie do nich, jasną malaturę. Różnią się też zakresem numeracji UIC (
7901) oraz serią (
Zakks). Posiadają zróżnicowaną pojemność zbiorników, ale w dość wąskim zakresie 49 000 l + kilkaset l. Właśnie pojemność zbiornika pozwala sądzić, że wywodzą się z typu 405R, choć być może mylę się. Pomimo nie rozróżnialnej „gołym okiem” wysokości, niemal identycznej jak w w/w wagonach typu 405RTM, mają one odmienny wygląd góry walczaka (np. wysokość włazu). Poniżej przykłady cystern typu 405Rg do przewozu RSM, o różnej pojemności zbiornika.
Zdjęcie nr 22. Cysterna nr
84 51 7901 812-0 Zakks. Poj. zbiornika 49 400 l.
Zdjęcie nr 23. Cysterna nr
84 51 7901 801-3 Zakks. Poj. zbiornika 49 570 l.
Zdjęcie nr 24. Cysterna nr
84 51 7901 735-3 Zakks. Poj. zbiornika 49 640 l.
Zaledwie 2-krotnie zaobserwowałem na stacji cysterny do RSM, które prawdopodobnie wywodzą się z typu
401Ra. Świadczyć o tym mogą charakterystyczne siodła podpierające zbiornik, prawdopodobnie pozostałości instalacji ogrzewania parowego oraz poj. zbiornika 45 600 l. Sam zbiornik wygląda tak, jakby kiedyś była na nim izolacja. Wagony różniły się nieco w szczegółach budowy i należały do
TRANSCHEM-u
Zdjęcie nr 25. Cysterna nr
84 51 7881 969-2 Zaes
Zdjęcie nr 26. Ten sam wagon, widok obu dennic zbiornika, w tym charakterystyczne „podwójne zawory” w ilości 6 szt., zaślepione pojedynczymi „pokrywami”, umiejscowione na dennicy przeciwległej pomostowi hamulcowemu .
Zdjęcie nr 27. Cysterna nr
84 51 7884 096-1 Zaes. Nieco odmienny wygląd „podwójnych zaworów”, każdy z nich posiada dwie „pokrywy” zaślepiające otwory. Właz i kołpak na górze walczaka również odmiennej budowy, od tych widocznych na zdjęciu nr 25.
Kolejne cysterny do RSM, równie rzadkie do zaobserwowania, to wagony prawdopodobnie typu
422Ra (zakres numeracji UIC, pojemność zbiornika 47 000 l., ogólny „krępy” wygląd). Należą one do przewoźnika
KOLTAR Grupa Azoty, który jest, wydaje się, dominującym właścicielem cystern do przewozu RSM, które pierwotnie zbudowane były jako cysterny do produktów chemicznych, a nie naftowych. Poniżej dwa zdjęcia cystern, które pierwotnie służyły do przewozu kwasu azotowego, octowego i innych substancji o agresywnym działaniu.
Zdjęcie nr 28. Cysterna nr
33 51 7865 023-0 Zaes
Zdjęcie nr 29. Cysterna nr
33 51 7866 056-9 Zacs. Odmiennej serii od poprzedniej. Dobrze widać charakterystyczny, duży zawór, wystający ze zbiornika na dennicy położonej po przeciwnej stronie pomostu hamulcowego. Interesujące jest również to, że pomimo niemal identycznej masy własnej (19 250 t. i 19 500 t.), obu zaprezentowanych wagonów, cysterna ze zdjęcia nr 28 (serii Zaes) posiada masę hamującą hamulca postojowego określoną na 32 t., a cysterna serii Zacs, zaledwie 24 t. Z czym może się wiązać tak duża różnica ?
Kolejne trzy zdjęcia to cysterny do przewozu nawozów sztucznych w stanie płynnym typu
440Ra. Zbudowane w 1991 r. w ilości 50 szt. specjalnie na zamówienie Zakładów Azotowych w Puławach (w 1990 r., o czym wspominałem wyżej, podjęto tam produkcję RSM). Obecnie w posiadaniu firmy
KOLTAR Grupa Azoty. Wagony te mają zbiornik o poj. 48 000 l. Napełnianie odbywa się przez górny właz o średnicy 5000 mm., a opróżnianie grawitacyjnie przez zawór centralny, trójnik i boczne zawory kulowe o średnicy 100 mm. Ten sposób załadunku i rozładunku RSM można zapewne rozciągnąć na wszystkie cysterny dostosowane do jego przewożenia. Cysterny te dość regularnie pojawiają się na stacji, jednak w skromnej liczbie góra 2 – 3 wagonów w składzie.
Zdjęcie nr 30. Cysterna nr
33 51 7849 207-0 Zas. W typowej obecnie malaturze wagonów KOLTAR-u, do przewozu RSM. Napis 32% odnosi się do stężenia azotu w roztworze RSM.
Zdjęcie nr 31. Cysterna nr
33 51 7849 214-6 Zas. Widok na drugi bok wagonu tego typu.
Zdjęcie nr 32. Cysterna nr
33 51 7849 197-3 Zas. Przykład odmiennej (wcześniejszej) malatury wagonu.