Szyna wyprodukowana w styczniu 1882 roku przez Königs und Laurahütte in Schlesien (Huta Laura z Siemianowic) lub przez Anna-Hütte Königsberg z Królewca lub Alvenslebenhütte (późniejsza Königshütte - Huta Królewska). Mój faworyt to Alvenslebenhütte
St. oznacza proces produkcji stali - niestety, ale symbol procesu jest nie do odczytania - zakryty przez podkładkę.
AH to Alvenslebenhütte czyli późniejsza Huta Królewska. Wydział Alvenslebenhütte powstał w ówczesnej Königshütte jeszcze w latach 30-tych XIX w. (później nazwę zmieniono na Alvenslebenhütte I). W latach 50/60-tych XIX w. utworzono wydział Alvenslebenhütte II, a w obu tych wydziałach produkowano przede wszystkim wyroby gotowe, w tym szyny kolejowe. Np. w dokumencie
„Liste der Schienen der Königlich Sächsischen Staatseisenbahnen nach dem Stande am 1. Januar 1881”(„Lista szyn Kolei Państwowych Saksonii według stanu na 1 styczeń 1881”) jest podany producent szyny, cechowanej AH 74, a który jest opisany jako spółka Königs- und Laurahütte, a której dwa wiodące zakłady hutnicze to właśnie Königshütte (Huta Królewska) i Laurahütte (Huta Laura). A dlaczego nie mogła to być Huta Laura o tym poniżej.
Laurahütte czyli Huta Laura została zbudowana w latach 1836 - 1839 wraz z osadą przemysłową, która przyjęła identyczną nazwę jak huta. Po podziale Górnego Śląska w 1922 niemiecka Gemeinde Laurahütte im Landkreis Kattowitz czyli gmina Huta Laura w powiecie Katowice została przyłączona do Polski. W 1923 r. połączono ją z gminą Siemianowice tworząc gminę Huta Laura - Siemianowice. Od 1927 nazwę zmieniono na Siemianowice Śląskie, które w 1932 uzyskały prawa miejskie. Huta Laura (uruchomiona w 1839) to jeden z pierwszych w Europie kontynentalnej producentów szyn dla kolei publicznych obsługiwanych parowozami. Pierwsze duże zamówienie otrzymała nijako przy okazji, ponieważ w 1842 r. zatonął statek przewożący szyny produkcji angielskiej (jakby inaczej
) dla budowanej linii kolejowej Wrocław Górnośląski - Mysłowice. Towarzystwo Kolei Górnośląskiej zamówiło wówczas szyny w nieznanej i raczkującej Laurahütte. Wydaje się zresztą, że było to w ogóle pierwsze zamówienie na szyny w Hucie Laura, bo w jednym z opracowań niemieckich można przeczytać
"Erste Schienen - 1842 für Oberschlesische Bahn" czyli, pierwsze szyny w roku 1842 dla Kolei Górnośląskiej. Jakość szyn była podobno doskonała, stąd kilka budowanych w tamtym okresie kolei (w tym Kolej Dolnośląsko-Marchijska i Kolej Wilhelma) zamawiało szyny i akcesoria kolejowe w Laurahütte. Wiadomo też, że w II połowie XIX w. huta cechowała swoje szyny symbolem
LHS. i dwucyfrową końcówką roku (np. LHS. 68).
O Königshütte czyli Hucie Królewskiej nie będę się rozpisywał bo to chyba najbardziej znana polska huta. Dodam może, że jej początki sięgają lat 1797-1799, a jej uruchomienie nastąpiło w 1802 r. W 1843 r. Königshütte rozpoczęła produkcję "nowoczesnych" szyn kolejowych (dla linii obsługiwanych parowozami), choć szyny dla kolei konnych / przemysłowych wytwarzała już w latach 30-tych XIX w (a może i wcześniej).
Kolega wspomniał o Königs und Laurahütte in Schlesien, a przecież, tak jak pisałem to połączone obie wymienione wyżej huty. Zjednoczenie nastąpiło w 1871 roku - wówczas to powstało
Vereinigte Königs- und Laurahütte Aktien-Geselschaft für Bergbau und Hüttenbetrieb, czyli spółka akcyjna powołana w Berlinie, mająca ratować niezbyt korzystną sytuację finansową obu hut. Trzeba też dodać, że w 20-leciu międzywojennym, w Polsce, nastąpiła nostryfikacja spółki i w 1926 r. powstały Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza.
Po zjednoczeniu obu hut w 1871 r. nastąpiło wygaszanie walcowania szyn w Hucie Laura (zmiana profilu produkcji), stąd np. brak szyn cechowanych LHS z lat 80-tych XIX w. W sieci dostępne jest zdjęcie szyny LHS 70 czyli z roku 1870 (najmłodszej szyny Huty Laura jaką znalazłem), co oczywiście nie oznacza, że w 1871 i może przez krótki okres późniejszy, nie odbywała się tam jeszcze jakaś szczątkowa produkcja szyn
. Co ciekawe, cecha AH pojawia się właśnie na początku lat 70-tych XIX w. (może była wcześniej, niestety dokumentacja fotograficzna szyn z tamtego okresu jest bardzo skąpa). W celu nie robienia sobie wzajemnej konkurencji, zarząd spółki zdecydował, że szyny będą produkowane (w tym kopalniane i wąskotorowe) tylko w Königshütte. Istnieje np. katalog
Vereinigte Königs- und Laurahütte z 1900 r. gdzie jest zaznaczone przy szynach kolejowych ale i stalowych podkładach, łubkach czy podkładkach, że są to wyroby Huty Królewskiej. Cztery strony z owego katalogu poniżej - w tym szyny kopalniane. W katalogu przy profilach różnych produktów symbol
Ko oznacza produkt Königshütte, symbol
L oznacza produkt Laurahütte, a symbol
K u. L oznacza, że produkt wytwarzany był w obydwu hutach.
...jak widać powyżej, wszędzie widnieje symbol Ko. Podobnie zresztą było w II Rzeczypospolitej, z obu hut, tylko w Hucie Królewskiej produkowano szyny i akcesoria kolejowe. Poniżej cztery strony z katalogu
Wspólnoty Interesów Górniczo-Hutniczych S.A. z 1937/38, w tym z opisem profilu produkcji obu hut, oraz przykład dwóch szyn, jak widać w opisie, na dole, są to produkty Huty Piłsudski [od 1935 r. taką nazwę nosiła Huta Królewska, choć jeszcze w pierwszych miesiącach 1938 r. na szynach cechowany był ciągle symbol
HUTA KRÓL., a dopiero od wiosny 1938 i w roczniku 1939 r. na szynach widnieje symbol
HUTA J. PIŁSUDSKI, oczywiście tych produkowanych na zamówienie PKP, bo co ciekawe, na szynach produkowanych na eksport (przynajmniej dla Deutsche Reichsbahn) w roczniku 1939 widnieje nadal symbol HUTA KRÓL. (co rozpoznawalna marka to marka
)].
Co do symbolu procesu pozyskania stali, w latach 80-tych XIX w. w Alvenslebenhütte (przynajmniej o tym czytałem) stosowano proces bessemerowski więc powinno być B. St. (zdjęcia takich szyn można obejrzeć w niniejszym temacie), choć od razu trzeba nadmienić, że spotyka się szyny AH z tamtego okresu cechowane symbolem F. St. oraz jak mnie pamięć nie myli tylko St. (wydaje mi się, że właśnie na zdjęciu jest tylko owe St.) - co oznaczało tylko tyle, że była to szyna stalowa (F. St. od Flüssiger Stahl / Flüssig-Stahl - "ciekła stal", czyli pozyskana w procesie wielkopiecowym).
Ot, takie ciekawe zastosowanie stalowych podkładów. Warszawa, kwieceń 2020.
Wydaje mi się, że to podkłady
typu Sw 7a, ale może się mylę
. Szkoda, że nie "namierzyłeś" żadnych cech na nich, a i jakiś "mały pomiar" (szerokość) by się przydał
- wówczas bylibyśmy bliżej do określenia typu podkładów... zawsze to wiedzielibyśmy więcej o tym ciekawym znalezisku... Popieram słowa Kolegi Piotra:
Za cechami popatrzał? Jak by nie, to ma pod nosem, to popatrza!
Poniżej podkłady stalowe z rodziny Sw 7 / Sw 11.
Na zakończenie ciekawy zwrotnik, a właściwie relikt zwrotnika (jak widać niekompletny), który można obejrzeć na stacji Dobre Miasto, na nieczynnym rozjeździe nr 5. Pytanie do szanownego grona Kolegów, czy może ktoś wie coś więcej na temat producenta.
Na zwrotniku udało mi się odczytać tylko nazwę
G/ŚL. Z.M. DĄBRÓWKA MAŁA, którą można rozszyfrować zapewne jako Górnośląski Zakład Metalowy w Dąbrówce Małej. Dąbrówka Mała w 1951 weszła w skład miasta Szopienice, a wraz z nim, w 1960, włączono ją do Katowic. Podejrzewam, że zwrotnik może pochodzić z 20-lecia międzywojennego lub co pewnie mniej prawdopodobne z lat 1945-51 (bo nie wiem czy w PRL-u cechowano by ten skrót G/ŚL - Górnośląskie, które to województwo w II RP cieszyło się autonomią, zlikwidowaną po 1945. Niestety nie dostrzegłem na zwrotniku cechy w postaci roku. W sieci znalazłem tylko reklamę firmy z 1946 r. ("Śląski informator przemysłowy" z marca 1946 r.). Tak więc jeżeli ktoś ma wiedzę na temat kiedy zakład ten mógł produkować zwrotniki kolejowe proszę o podzielenie się informacją.