Ten serwis używa "ciasteczek" (cookies). Korzystając z niego, wyrażasz zgodę na użycie plików cookies. Learn more.
Szanowny Użytkowniku, serwisy w domenie modelarstwo.info wykorzystują pliki cookie by ułatwić korzystanie z naszych serwisów. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki.
Podzielam opinię, pisząc o liniach telegraficznych, telefonicznych i przesyłających prąd pisałem tylko z jakiego działu cytowanego wydawnictwa pochodzi zdjęcie.
Trochę historii
13 maja 2020 r. minęła 157 rocznica wydarzeń na ówczesnej linii Petersburskiej, a dokładniej w pobliżu stacji Czyżew, które miały miejsce w trakcie Powstania Styczniowego. Ilustruje to poniższy drzeworyt, którego reprodukcja ukazała się w przedwojennym czasopiśmie "Kolejowe Przysposobienie Wojskowe" nr 3/1933 (44) z marca 1933 r.
Tak naprawdę chyba nie do końca wiadomo czy drzeworyt przedstawia wydarzenie związane z bitwą pod Kietlanką, skoro opisany jest jako atak powstańców na rosyjską eskortę pociągu na stacji Czyżew (zarówno w opisie pod zdjęciem z przedwojennej prasy jak i po francusku). Kietlanka położona jest ok. 8 km. od stacji, a strona internetowa gminy Czyżew, wspomina o dwóch próbach ataku na pociąg, w tym jednym gdzie wymieniony jest dodatkowo dowódca węgierski o nazwisku Deskur. Po za tym, w wydarzeniu tym (bitwa pod Kietlanką), przynajmniej wg. opisu na Wiki (także w j. rosyjskim), nie został wykolejony parowóz tylko pierwsze wagony (z powodu ostrzeżenia maszynisty, czyli zapewne w wyniku zdrady dróżnika, o której niżej), z drugiej strony wydarzenie utrwalone na drzeworycie mogło też zostać "ubarwione" przez jej autora, aby nadać mu większej dramaturgii....
Notatka ze strony o historii gminy Czyżew: "W 1863r. w okolicach stacji kolejowej oddział powstańczy pod dowództwem oficera węgierskiego Deskura i Mystkowskiego z powodzeniem zaatakował liczebniejszy oddział kozacki. Następny atak na przejeżdżający pociąg z wojskiem carskim nie powiódł się w skutek zdrady dróżnika a oddział po ciężkiej walce utraciwszy 100 ludzi musiał się wycofać. W kilka tygodni później, inny dróżnik uszkodził tory kolejowe powodując wykolejenie pociągu, w wyniku czego zginęło około 600 carskich żołnierzy i 20 oficerów." http://www.umczyzew.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=221&strona=1
Wspomniane wyżej wykolejenie pociągu przez bohaterskiego dróżnika miało miejsce 1 czerwca 1863 r. (niedługo rocznica), a przedstawia je zapewne kolejna rycina z Powstania Styczniowego.
http://www.muzeumwp.pl/kalendarium/11/ - tu podana jest data wydarzenia oraz nieco informacji ".... między Małkinią a Czyżewem dróżnik kolejowy dokonał sabotażu, polegającego na rozkręceniu szyn. W jego wyniku doszło do katastrofy kolejowej, w której zginęło 20 oficerów i 600 żołnierzy carskich". Próbowałem znaleźć jakieś dane dotyczące imienia i nazwiska dróżnika jednak niczego nie znalazłem, może ktoś coś wie o jego losie (schwytany, skazany na śmierć i stracony, wywieziony na Syberię, uciekł przed represjami do oddziału powstańczego, przeżył powstanie?).
Bitwa pod Kietlanką to wydarzenie o którym krąży wiele sprzecznych informacji. Mieszkam niedaleko od tej wsi i odkąd w szkole dowiedziałem się o tej bitwie nurtuje mnie pytanie co się tam wtedy tak naprawdę wydarzyło. Szukam już od pewnego czasu wszelkich informacji na ten temat, a napotykam wiele niejasności i sprzeczności więc próbuję to jakoś uporządkować.
Znalazłem relację uczestnika tej bitwy majora Bronisława Deskura, który też pisze o samotnej akcji dróżnika (strona 56 i następne jego książki).
Link poniżej: https://bbc.mbp.org.pl/dlibra/publi.../content?ref=L2NvbGxlY3Rpb25kZXNjcmlwdGlvbi80
Mam w związku z tym pytanie:
1. Czy można zdobyć dostęp do mapy lokalizacji dróżników (budników) według stanu na maj 1863?
2. Jak nazywał się dróżnik z Kietlanki (jedne źródła podają że Dobrowolski inne że Suchodolski)?
3. Za jaki odcinek linii kolejowej odpowiadał dany dróżnik i co należało do jego obowiązków?
Jeżeli ktoś będzie mógł pomóc mi w zdobyciu odpowiedzi na te pytania będę niezmiernie wdzięczny.
W pobliżu Kietlanki niedaleko od torów został znaleziony przedmiot który przedstawiają załączone zdjęcia.
Tak wygląda po oczyszczeniu, bo tam był pokryty grubą warstwą korozji. Jak się wydaje jest to gwóźdź do mocowania szyn, ale to jest tylko moje przypuszczenie.
Czy ktoś z Was ma wiedzę a może rysunki techniczne (zdjęcia) potwierdzające co to jest, kto to wyprodukował oraz kiedy (do kiedy) takie mocowania szyn były stosowane na kolei Warszawsko-Petersburskiej?
W pobliżu Kietlanki niedaleko od torów został znaleziony przedmiot który przedstawiają załączone zdjęcia.
Tak wygląda po oczyszczeniu, bo tam był pokryty grubą warstwą korozji. Jak się wydaje jest to gwóźdź do mocowania szyn, ale to jest tylko moje przypuszczenie.
Czy ktoś z Was ma wiedzę a może rysunki techniczne (zdjęcia) potwierdzające co to jest, kto to wyprodukował oraz kiedy (do kiedy) takie mocowania szyn były stosowane na kolei Warszawsko-Petersburskiej?
Nigdzie nie trafiłem na nazwisko Suchodolski, może nie na wszystkie źródła trafiłem. Zanim przeczytałem wspomnienia Deskur'a (przed chwilą) wiedziałem jak potoczyła się bitwa. Poważnym problemem zasadzki była strona ataku, którą determinował istniejący do dzisiaj las. Był po północno wschodniej stronie i w maju słońce (światło) było już wysoko i padało właśnie w tym kierunku przez co powstańcy byli bardzo dobrze widocznie na tle lizjery lasu. Uważam też, że nie udany atak na drugą stronę nasypu, który w tym miejscu jest bardzo wysoki nie przebiegł tak jak opisał to Deskur, bo nie mógł widzieć i wiedzieć wszystkiego na raz i nie próbowano po utracie dowódców atakować ponownie a zabrać stamtąd żołnierzy którzy dostali się w ten czy inny sposób w wyniku nie udanej początkowej szarzy na wagony. Jeśli dotarłeś do listy posterunków dróżniczych to byłbym wdzięczny za udostępnienie. W załączeniu skan z pierwszego rozkładu jazdy kolei Warszawsko Petersburskiej obowiązujący od 1 grudnia 1863 roku
Nazwisko ,,Suchodolski” podaje we wspomnieniach Zbigniew Chądzyński, który określa go jako ,,konduktora technicznego drogi żelaznej” (zdjęcia poniżej).
Na czym polegała rola konduktora technicznego? Czy to jest tożsame z pojęciem ,,dróżnik”, a pojawia się też określenie ,,budnik” (Stanisław Zieliński. Bitwy i potyczki… Rappreswil 1913).
Nazwisko ,,Dobrowolski” podaje z kolei Bronisław Piętka i określa go mianem ,,dróżnik kolejowy”
Obie relacje, chociaż są z epoki, to mają charakter wtórny, oparty na wiedzy obiegowej stąd są w nich nieścisłości czy wręcz błędne informacje. Przykładowo opis pogrzebu pułkownika Mystkowskiego w obu relacjach zupełnie mija się z prawdą, która była bardziej tragiczna i bolesna, a relację o niej można odczytać na ścianie kościoła w Zarębach Kościelnych (zdjęcie poniżej) i nie sądzę aby to relacja księdza Gargilewicza, przekazywana ustnie sobie prze kolejnych proboszczów nie była prawdziwa.
Skąd więc tak dokładnie wiedziano kto zdradził, przy braku elementarnej wiedzy jak wyglądał pogrzeb?
Moim zdaniem władze celowo rozpowszechniły plotkę o zdradzie dróżnika, aby ukryć prawdziwe źródło informacji o zasadzce, a najprawdopodobniej był to zdrajca z oddziale powstańczym. O wykryciu jednego z takich zdrajców pisze zresztą Bronisław Deskur (strona 58 wspomnień).
Gdyby znane było miejsce siedziby dróżnika z Kietlanki i odcinek za który odpowiadał i ponadto w sposób pewny udałoby się ustalić dokładne miejsce bitwy (to też niewiadoma) mogłoby się okazać że były to miejsca na tyle oddalone od siebie, iż dróżnik nie mógł wiedzieć o zasadzce, a więc nie mógł być zdrajcą.
Czy ktoś z Was ma wiedzę a może rysunki techniczne (zdjęcia) potwierdzające co to jest, kto to wyprodukował oraz kiedy (do kiedy) takie mocowania szyn były stosowane na kolei Warszawsko-Petersburskiej?
Jak napisał już Kolega sebek1974 jest to relikt haka (nie gwoździa ) do mocowania szyny do podkładu drewnianego. Mocowanie szyn przy pomocy haków (a nie wkrętów), na XIX w. kolejach carskiej Rosji było standardem, i pozostawało nawet w czasach ZSRR, kiedy po 1918 opracowywano nowe, już radzieckie typy nawierzchni klejowej. Było więc też standardem na terenach Polski pod zaborem rosyjskim, jak i w pierwszych latach istnienia II RP i PKP, na terenach odziedziczonych po kolejach rosyjskich.
Na pierwszy "rzut oka" (biorąc pod uwagę +/_ wymiary, które można ocenić po trafnie zamieszczonej na zdjęciu linijce) jest to relikt standardowego (wg nomenklatury rosyjskiej "normalnego") haka, z pierwszej dekady XX w., opracowanego w ramach standaryzacji typów szyn w Rosji (typy I, II, III i IV z lat 1903-04, i ich nieco zmodyfikowane warianty Ia, IIa, IIIa i IVa z lat 1908-09) lub jego pochodna, np. produkowana także w II RP dla nawierzchni pochodzenia rosyjskiego (jak i pruskiej, w niektórych wypadkach mocowanej hakami). Myślę, że najlepiej zobrazują to zamieszczone zdjęcia:
Analiza 1, w której nieco "naprostowałem" hak i "poprzesuwałem" linijkę, aby lepiej ocenić jego wymiary.
Jak widać hak ma ok. 168 mm wysokości (długości całkowitej), jego główka ok. 34 mm. długości, a trzpień - w przekroju zapewne kwadratowy, ok. 16 mm szerokości. Oczywiście znaczny stopień korozji, ubytki jak i zniekształcony wygląd, pozwalają jedynie na wstępną analizę, bardziej zgadywanie i zabawę w ustalenie typu, tym niemniej pozwalają wyeliminować krótsze, czy dłuższe typy haków, których wybrane parametry są np. już o ok. 1 cm inne, niż te, wynikające ze zdjęcia.
Analiza 2 - znając wstępne wymiary, przejrzałem dziesiątki typów haków i znalazłem podobny wymiarami. Proszę zerknąć na rys. 82 (wg służby drogowej Rosji), nr 261 wg albumu Sławianowa (stosowanego jako swoisty podręcznik typów nawierzchni na przedrewolucyjnych kolejach rosyjskich), z wydanego w 1915 r. przez Rosyjskie Ministerstwo Komunikacji (М.П.C. = Министе́рство Путе́й Сообще́ния) podręcznika dla kolejowej służby drogowej (aby nie zajmować się już pisaniem alfabetem rosyjskim, dla zainteresowanych zamieszczam również zdjęcie strony tytułowej). Na wspomnianym rysunku widać hak o wymiarach 170 mm. wysokość (długości całkowitej) i 16 mm. szerokość trzpienia, oznaczony jako H-T (cyrylicą, po polsku N-T, typ normalnoj, typ normalny).
Znając już "podejrzanego" o "bycie" hakiem z Twojego zdjęcia, można zamieścić jego szczegółowy rysunek z rosyjskiego albumu z 1916 r. o normalnych (standardowych) typach nawierzchni kolejowej (haki takie stosowano do wszystkich czterech, wspomnianych na wstępie, typów szyn rosyjskich, standardowych). Na rysunku można odczytać także długość główki tego typu haka = 33 mm.
Powyższa analiza skłania do oceny, że hak jaki znalazłeś jest pochodzenia rosyjskiego, z pierwszych dekad XX w. Jego stan nie pozwala na dokładniejszą analizę. Może on być także typem pochodnym, np. produkcji polskiej z czasów II RP - rysunek poniżej z albumu rysunków złączek nawierzchni żelaznej, używanych na PKP (wydanie z 1947 r.). Jak widać haków takich (ciężar jednostkowy 0,307 kg.) używano na PKP jeszcze po 1945, do nawierzchni (szyn) pochodzenia rosyjskiego (typów 31a, 32, 36, 41a, 41b i 42) oraz pruskiego (typów 5, 6b, 6d, 7d, 8a, 10a, nazwy typów w kolumnie po lewej).
Gdyby był to hak produkcji polskiej, powinien mieć nacechowany rok produkcji i cechę fabryczną producenta (przeważnie nr marki fabrycznej nadawany przez Ministerstwo Dróg Żelaznych, później Ministerstwo Komunikacji) na tylnej powierzchni główki (jak na zamieszczonym wyżej rysunku). Rok produkcji może być także na hakach pochodzenia rosyjskiego. Jednak na "Twoim haku" korozja zapewne nie pozwala dostrzec czegokolwiek w tym miejscu.
Czy może to być hak starszy, z XIX w. ? Oczywiście istnieje taka możliwość, bo podobne wymiarami haki (nieco różniące się parametrami, korozja mogła jednak te różnice zatrzeć) występowały już choćby w wybranych typach szyn rosyjskich z lat 80-tych XIX w. Jednak generalnie, nim starsze typy szyn to haki do ich mocowania znacznie różniły się wymiarami, bądź kształtami wybranych elementów, od zaprezentowanego reliktu na zdjęciu (np. główka w kształcie "młotkowym", o wiele dłuższe lub krótsze trzpienie, bardziej szersze). Zdaję sobie sprawę, że Kolega zapewne zastanawia się, czy znaleziony hak, może być reliktem z 1863 r. Uważam, że jest to mało prawdopodobne, aczkolwiek nie niemożliwe. Nie znam wszystkich typów nawierzchni rosyjskiej (szyn, haków), zwłaszcza tak odległych w czasie. Warto zwrócić jednak uwagę na to, że Kolej Warszawsko-Petersburska została wykupiona i upaństwowiona przez rząd carski w 1894-95 r. Po tej dacie, w trakcie wymiany nawierzchni stosowano na niej szyny typów rządowych, także stare użyteczne, później typów normalnych (standardowych). Oryginalną nawierzchnię z 1862, z odcinka Warszawa - Białystok, do 1914 musiano wymienić, może nawet dwukrotnie. Pierwszy raz zapewne w czasach upowszechnienia się szyn walcowanych ze stali zlewnej pozyskanej w procesie wielkopiecowym, co w Rosji nastąpiło dopiero pod koniec lat 70-tych i na początku lat 80-tych XIX w. Szyny takie powszechnie zwano szynami stalowymi, w przeciwieństwie do starszych szyn, zwanych szynami żelaznymi. Na jednej z ważniejszych dróg żelaznych w Rosji, a taką była Kolej Warszawsko-Petersburska, wymiana szyn mogła nastąpić już po 20 latach. Relikty tej pierwszej nawierzchni w postaci zgubionego haka, mogły jednak przetrwać w ziemi, do czasów obecnych.
Dziękuję za wybitnie merytoryczną odpowiedź na moje pytania. Wiedza Kolegi, jak dla mnie, powalająca. Jeszcze raz wielkie dzięki.
Dalej szukamy śladów, które pozwolą odkryć prawdę o tym co działo się 13.05.1863 roku pod Kietlanką.
W akcie zgonu Ignacego Mystkowskiego wpisano: ,,urzędnik od kolei Warszawskiej".
Czy można jakoś ustalić, jaką funkcję na kolei pełnił Ignacy Mystkowski przed włączeniem się do walki, co nastąpiło już 22.01.1863 roku?
Mnie się jak dotąd nie udało.
) do mocowania szyny do podkładu drewnianego. Mocowanie szyn przy pomocy haków (a nie wkrętów), na XIX w. kolejach carskiej Rosji było standardem, i pozostawało nawet w czasach ZSRR, kiedy po 1918 opracowywano nowe, już radzieckie typy nawierzchni klejowej. Było więc też standardem na terenach Polski pod zaborem rosyjskim, jak i w pierwszych latach istnienia II RP i PKP, na terenach odziedziczonych po kolejach rosyjskich.
