Wagony osobowe rodziny 35/36/37 kolei DRG w Polsce po 1945 r.

[kilanziom]

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/9743951/obiekty/570218#opis_obiektu

Andrzeju, doceniam ten delikatny policzek Aczkolwiek może nie dość precyzyjnie się w poprzednim wpisie wyraziłem. Istotnie, rozmaite zespoły zgromadzone obecnie w ramach Narodowego Archiwum Cyfrowego zawierają sporo archiwalnych fotografii dotyczących kolei w Polsce (w tym przywołane "fabryczne" fotografie wagonów typu C4i). Mnie natomiast bardziej chodziło o "liniowe" fotografie tych wagonów w składach pociągów. Niestety okres ich eksploatacji przypadł na lata stosunkowo najmniej bogate w materiały ikonograficzne "z terenu" (1946-1970). Wydaje mi się, że nigdy nie spotkałem się z fotografią takiego wagonu w liniowej eksploatacji (w składzie z innymi, na stacji itp.), natomiast kojarzę co najmniej kilka takich fotografii gdzie załapały się wagony po-niemieckie (m. in. foto ze zbiorów P. Beresa z komentarzem K. Koja w części 1 monografii L. Zakrzewskiego i R. Stankiewicza, poświęconej linii kolejowej Tarnów-Leluchów - notabene bardzo przyzwoita pod względem jakości, duża fotografia):



Niektóre z tych wagonów, oczywiście wtórnie przebudowane do rozmaitych celów, przetrwały w Polsce zadziwiająco długo. Kojarzę np. egzemplarz, który jeszcze około 1992 roku stał na jednym z bocznych torów stacji Poznań Główny. Być może ktoś ma jego fotografię z tego czasu?

 

[Zdrada69]

Zobacz załącznik 717959



https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/9743951/obiekty/570218#opis_obiektu

Na marginesie tego zdjęcia mam pytanie - czy orientujecie sie może, czy na PKP wagony typu Schnurzenwagen (i pewnie inne) z fartuchem ochronnym na podwoziu ten fartuch mialy malowany tak jak wagon na oliwkowo czy po niemiecku - na czarno. Modele Tilliga z tego co widziałem mają fartuchy oliwkowe. Too zdjęcie chyba pokazuje że odcień był inny więc może czarny fartuch i ciemnozielone pudło. Czy może nie było reguły ?

 

[koland]

W pierwszej chwili, na samym początku tej dyskusji, przyznałem rację Panu Tomaszowi Czapikowi, który kwestię "rodziny typów" wagonów potraktował tak, jak przywykło się to rozumieć w sensie eksploatacyjnym, tzn. w zależności od rodzaju, czyli przeznaczenia danego wagonu.
Taki podział wagonów wynika (wynikał) z praktyki eksploatacyjnej na większości zarządów kolejowych i jest (był) w zwiażku z tym powielany w literaturze fachowej.
Czy jednak tak być musi ? Moim zdaniem nie.
Patrząc na wagony z innej strony (np. pod katem na ich konstrukcji) możliwe jest przecież stworzenie "rodziny" wagonów ponad podziałami na ich rodzaje i przeznaczenie eksploatacyjne, a więc dokładnie tak, jak widzi to Kolega Kilanziom i osobiście uważam, że jest to podejście bardzo ciekawe.
Wystarczy podać inne przykłady podobnej klasyfikacji wagonów osobowych, jak np. "rodzina" polskich wagonów typu 1A-108A, do której niejako "atomatycznie" zaliczamy pokrewne konstrukcyjnie (a więc także i wizualnie) nie tylko wagony pasażerskie, ale także i wagony bagażowe (1F-3F, 201C), pocztowe (1G, 3G), sypialne (10A, 11A, 12A, 13A) itd.
Podobne przykłady "konstrukcyjnych rodzin" wagonów możnabyłoby mnożyć, więc przyjęcie takiego akurat kryterium w przypadku wagonów niemieckich "Bauart 35-37" uważam jak najbardziej za zasadne, z takim tylko zastrzeżeniem, że należy do nich zaliczyć także wagony analogicznej konstrukcji, budowane w latach 1942-44 (m. in. wspomniane wyżej wagony ogrzewcze.
Co wiecej, przyjęcie tego rodzaju kryteriów podziału wagonów nie koliduje przecież z dokonaniem ich podziału na rodzaje i wynikające z niego przeznaczenie wagonów.
Warto też chyba zaznaczyć, że stosowany na kolejach niemieckich podział na "D-Zugwagen" (Schnellzugwagen) i "Eilzugwagen" nie był na PKP nigdy stosowany i w związku z tym, trudno jest nawet trafnie i jednoznacznie przetłumaczyć niemieckie określenie "Eilzugwagen", ponieważ na PKP takie pojęcie nie było nigdy stosowane.

Już wiele lat temu zwróciłem uwagę na wizualne podobieństwo niemieckich wagonów osobowych, które wymienia Kolega Kilanziom i postanowiłem kiedyś stworzyć "listę" typów wszystkich wagonów spełniających te same kryteria konstrukcyjne (znajdujące naturalnie odzwierciedlenie w ich wyglądzie zewnętrznym).
Oczywiście robiłem to pod kątem analizy, które z tych typów wagonów znalazły się na PKP po roku 1945.
Poniżej podaję więc zestawienie typów wagonów należących (konstrukcyjnie) do niemieckiej rodziny "Bauart 35-37".
Typy wagonów, które z całą pewnością znalazły się na PKP podałem czcionką pogrubioną. Typy wagonów, których występowania na PKP nie udało się do dziś stwierdzić z całą pewnością - zaznaczyłem czcionką normalną. Natomiast typy wagonów, które z całą pewnością nie znalazły się w posiadaniu PKP - zaznaczyłem kursywą.
Kolejność typów w poniżym zestawieniu odpowiada "hierarchii" rodzajów i klas wagonów, która znajdowała swoje odzwierciedlenie w ich numeracji (zasady były pod tym względem niemal identyczne zarówno na kolejach DRB, jak na i PKP - no może za wyjątkiem tego "nieszczęsnego" podziału na "D-Zugwagen'y i "Eilyugwagen'y):

Wagony salonowe:
Salon 4ü-35
Salon 4ü-35a
Salon 4ü-35b
Salon 4ü-36

Wagony więźniarki:
Z4-36
(Z4-42)

Wagony restauracyjne:
WR4ü (-35)

Wagony sypialne:
WL4ü (-37)

Wagony pasażerskie (D-Zugwagen):
AB4ü-35
AB4ü-42
ABC4ü-35
ABC4ü-36
BC4ü-35
BC4ü-36
C4ü-35
C4ü-36

Wagony pasażerskie ("Eilzugwagen"):
BC4i-35
BC4i-37
BC4üp-42
C4i-36
C4üp-42
C4i-43a

Wagony bagażowe:
Pw4ü-35
Pw4ü-36
Pw4ü-36a
Pw4ü-37 (dwie odmiany)
Masch. Pw4ü-35/37

Wagony pocztowe:
Post4ü-a/21,6 (-36)
Post4ü-b II/21,6 (-36)
Post4ü-b II/21,6 (-37)

Wagony ogrzewcze:
(Heizwagen-41)
Heizwagen-42
(Heizwagen-44)

Wagony służbowe do wewn. użytku kolei:
(Dienst4ü-36)

Ostatnio pojawiły się zdjęcia, które nakazują dopisać do wymienionej listy wagony wr4ü-39. Na alamy.com znalazłem zdjęcia tychże wagonów jeżdżących w barwach Orbis, raczej było ich więcej niż te dwa.

Znalazłem też ciekawe zdjęcie z 1948 r. Wrocław wystawa ziem odzyskanych. Czyżby to polska inwencja na bazie C4üp-42?

 

[PingwinRico]

Czyżby to polska inwencja na bazie C4üp-42?

http://forum.modelarstwo.info/threa...na-pkp-po-1945-roku.27173/page-59#post-974420

 

[kilanziom]

Tych

Ostatnio pojawiły się zdjęcia, które nakazują dopisać do wymienionej listy wagony wr4ü-39. Na alamy.com znalazłem zdjęcia tychże wagonów jeżdżących w barwach Orbis, raczej było ich więcej niż te dwa.

Wr4ü-39 było u nas znacznie więcej. Można z całą pewnością potwierdzić, że na ilostan PKP trafiło 10 egzemplarzy, które pozostawały w eksploatacji do końca lat 60. XX wieku, a niektóre nawet "przeżyły" do początku kolejnej dekady otrzymując ozn. zgodne z UIC.

Nie mniej wagony rodziny '39' są trochę odmiennym tematem niż omawiane w niniejszym dziale wagony rodziny 35/36/37 także to trochę offtop. Bardziej do tematu by pasowało to trzecie zdjęcie, mianowicie krajowej produkcji wagon typu 36W. Dzieje tej konstrukcji oraz jej związki z niemieckimi C4i-43 zostały opisane w artykule, który ukazał się w ŚK 8/2021.

A żeby pozostać w temacie, niestety ostatnio nie miałem czasu udzielać się na forum, a miałem okazję spotkać/sfotografować trochę wagonów tej rodziny w obrębie całej Europy. Oto kilka z nich, ale tylko kilka... wszystkich było by za dużo:

50 81 03-43 000-1 SR (ex. ABC4ü-36 #14 438) / Wien FJB / 14.08.2021

50 81 88-42 101-2 Srz (ex. C4i-36 #74 229) / Mistelbach / 14.08.2021

50 52 20-20 095-0 B (ex. niedoszły eksportowy C4i-36, prod. dla Iranu) / Gorna Orjachowica / 4.08.2021

80 53 97-40 253-0 UWMAN (ex. C4i-36 #?? ???) / Oradea Est / 16.06.2021 - tak tak, to może się nie wydawać oczywiste, ale to z całą pewnością jest dawny C4i-36.

80 53 98-56 077-8 UY (ex. C4i-36 #?? ???) / Brașov Triaj / 3.08.2021 - jw., z całą pewnością jest to przebudowany C4i-36.

527 970 XHa (ex. BC4i-37 #?? ???) / Poznań Franowo / 9.10.2021 - po 1945 roku jedyny BC4i-37 na PKP który całe życie przepracował jako wagon klasy 2 serii 'Brx' - nigdy nie został odbudowany w wersji 1/2 klasy i do końca zachował "nożycowe" osłony przejścia między-wagonowego.

Pozdrawiam,
Piotr Kilanowski aka kilanziom.

 

[Jan Bednarczyk]

Czy ma może kolega zdjęcie całego wagonu z beczkami, lub beczką, 4 zdjęcie? widać tylko kawałek wagonu.

 

[kilanziom]

Czy ma może kolega zdjęcie całego wagonu z beczkami, lub beczką, 4 zdjęcie? widać tylko kawałek wagonu.

Nie, tego akurat wagonu nie mam. Głównym przedmiotem mojej wizyty na tej stacji były pozostałości 3 wagonów osobowych. Dostęp do nich wymagał kilku godzin przedzierania się przez jeżyny w 38-stopniowym ukropie, co skutecznie ograniczyło mój entuzjazm do innych tematów. Mam kilka fotografii wagonów towarowych "na zewnętrznej krawędzi" grupy, ale wg mnie są to wagony innego typu niż akurat ten. I z pewnością nie kwalifikują się też do pokazywania w tym akurat wątku.

 

[Jan Bednarczyk]

Dziękuję za odpowiedz.

 

[PingwinRico]

Aaa takie mam.
Ty2-80, Złoty Stok, 1978
eBay

 

[gemol]

Mam wrażenie, ze to wagon starszej budowy. C4i-30?

 

[MariuszU]

Mam wrażenie, ze to wagon starszej budowy. C4i-30?

Tak, masz rację.
Pozdrawiam

 

[PingwinRico]

Po czym poznaliście?
Znam się jak ślimak na bieganiu... więc jeszcze tylko jedna fotografia i nie zaśmiecam Piotrkowi wątku.

Częstochowa 1972
eBay
I taka ciekawostka. Wagony posiadają różnoepokowe oznaczenia.

 

[Andrzej Harassek]

Wagony posiadają różnoepokowe oznaczenia.

Ten "eilzugwagen" wygląda na jakiś wagon służbowy, salonka, czy socjalny, nie widać oznaczenia klasy. Mógł w ogóle nie dostać numeru UIC, jak np. wiele wagonów techniczno-gospodarczych.

 

[gemol]

Po czym poznaliście?
Znam się jak ślimak na bieganiu... więc jeszcze tylko jedna fotografia i nie zaśmiecam Piotrkowi wątku.

Po podwoziu. Rama wygląda na odsłoniętą.

 

[koland]

Ja wrzucę ciekawe zdjęcie z Ebay Toruń 1977 i wagon niemieckiej produkcji w składzie do Nasielska obok 120A

 

[MariuszU]

Po czym poznaliście?
Znam się jak ślimak na bieganiu... więc jeszcze tylko jedna fotografia i nie zaśmiecam Piotrkowi wątku.

Częstochowa 1972
eBay
I taka ciekawostka. Wagony posiadają różnoepokowe oznaczenia.

Zobacz załącznik 905960

Zobacz załącznik 905959

Oczywiście po ramie poniżej ściany bocznej.

 

[Waskotorowiec]

Ten niemiecki wagon to chyba „mikst“ 1/2 klasy.

 

[eddy]

Ostatnio pojawiły się zdjęcia, które nakazują dopisać do wymienionej listy wagony wr4ü-39. ...

Niemcy do grupy Bauart39(Schürzenwagen) zaliczają następujące typy AB4ü-38/AB4ü-42/ABC4ü-39/BC4ü-39/C4ü-38/Pw4ü-40/WL4ü-39/WR4ü-39,
a do grupy BauartE39(Schürzeneilzugwagen) BC4üp-42a/C4üp-42a/AB4yslwe-42a/B4yslwe-42a/C4i-43a/Z4-42/Post4ü-a-21,6-36/Post4ü-bII-21,6-36-37.
WR4ü-39 wykonał Parowozik na Marklinie Jhx 1003. Także i te typy AB4ü-38/ABC4ü-39/BC4ü-39/C4ü-38.
Taką klasyfikację znalazłem na niemieckich stronach.

.

 

[kilanziom]

Częstochowa 1972
eBay
I taka ciekawostka. Wagony posiadają różnoepokowe oznaczenia.

To z prawej to oczywiście "Eilzugwagen" i to nawet konkretny, spawanej konstrukcji BC4i-37 - najwidoczniej adaptowany do funkcji salonowej lub socjalnej.

Na tym drugim zdjęciu wagon z tej samej rodziny, tyle że przedziałowy, ale nie do końca pewne jakiego typu - BC4ü-36 czy C4ü-36. W takim ujęciu jak mamy na zdjęciu może to być bowiem zarówno pierwszy jak i drugi wymieniony (a oba występowały po 1945 roku na PKP):

http://wgk.cal.pl/details.php?image_id=20477

 

[PingwinRico]

Wagon‐księgarnia Wydawnictw Komunikacji i Łączności w 1964 r., z okazji piętnastolecia działalności wydawnictwa,
od maja do października zjeździł niemal całą Polskę, zatrzymując się w wielu miejscowościach i zakładach pracy.
https://www.wkl.com.pl/