Słowniczek żargonu modelarskiego

[Jaco3011]

A tak pomyślałem, że by się przydał. Pomijam terminy stricte kolejowe, podając tylko te modelarskie.



Analog - patrz: DC

Bananki - wtyki bananowe 4mm, powszechnie używane na styku dwóch modułów do łączenia kabli zasilających tory

Booster - element systemu DCC, który podaje wzmocniony sygnał na tory. Zwykle jeden jest zabudowany w centralce DCC, dodatkowe boostery potrzebne są, gdy temu z centralki brakuje mocy (a właściwie to wydajności prądowej)

Centralka DCC - główny element systemu DCC, jest jedna na całą makietę

Cyfra - patrz: DCC

DC - z ang. "Direct Current" - "prąd stały", sposób sterowania pociągiem tak, że prawej szynie jest +, w lewej -, a w lokomotywie silnik na prąd stały. Im większe napięcie (tym większe natężenie, więc) tym szybciej obraca się silnik. Gdy zamienimy + i -, lokomotywa jedzie w drugą stronę.

DCC - z ang. "Digital Command Control" - "sterowanie poleceniami cyfrowymi" - sterowanie takie, że w torach jest sygnał cyfrowy, a na pokładzie lokomotywy jest dekoder, który interpretuje ten sygnał i steruje silnikiem, światłami itp. System DCC umożliwia precyzyjne sterowanie wieloma pociągami naraz i nie wymaga skomplikowanego układu kabli zasilających

Dekoder - układ elektroniczny, który odbiera sygnał z centralki DCC

Duch - pojazd szynowy, który w rzeczywistości napędu nie miał, ale jako model ma.

Epoka - umowny okres czasu, na jaki dzielimy historię rozwoju kolei. Zapisujemy je cyframi rzymskimi. Epoka I to początki kolei, epoka VI to współczesna kolej.

Fred - przenośny "pulpit maszynisty" używany na imprezach do sterowania pojedynczym pociągiem

Gumisie - tory RocoLine na nasypie gumowym, polecane do kolei podłogowej

Kolej podłogowa - tymczasowe układy budowane na podłodze.

Moduł - fragment makiety zrobiony tak, żeby dało się go włączyć w dużą makietę modułową na spotkaniu modelarzy

Moduł pętli - układ elektroniczny, który umożliwia zrobienie w torach pętli do zawracania, tak, żeby nie zrobić zwarcia. Potrzebny przy DCC

Patyna - zabrudzenia celowo nanoszone na model, aby upodobnić go do pierwowzoru

Przemalowanki - tabor w malowaniu niewystępującym w rzeczywistości, np. węglarki DB pomalowane w niebieskie barwy PKP Cargo

Skala - opisuje ile razy mniejszy jest model od pierwowzoru. Skale w modelarstwie kolejowym mają swoje oznaczenia, np. skala 1:87 to H0, skala 1:120 to TT, etc.

Skrzynka - baza makiety, najczęściej w kształcie skrzynki/ławy/stołu i najczęściej wykonana ze sklejki

Sterowanie analogowe - patrz: DC

Sterowanie cyfrowe - patrz: DCC

Szuflada - stacja techniczna, służąca przechowywaniu i wstawianiu/zdejmowaniu pociągów na tory

Śledzie - sprzęgi produkcji Roco, umożliwiają ciaśniejsze połączenie niż standardowe sprzęgi oczkowe

Torcik/Tort - makieta domowa, gdzie najczęściej pociąg jeździ w kółko

Ucyfrowienie - przerobienie lokomotywy tak, żeby działała na sterowaniu cyfrowym. We współczesnych modelach jest to plug-and-play

Wydmuszka - pojazd szynowy, który w rzeczywistości posiadał napęd ale jako model nie ma.

 

[Andrzej Harassek]

Moduł - fragment makiety zrobiony tak, żeby dało się go włączyć w dużą makietę modułową na spotkaniu modelarzy

Dodałbym do tego tekst:
Moduł jest zakończony standardowymi profilami. Jeden moduł może składać się z jednego lub więcej segmentów, które zawsze połączone w ten sam sposób tworzą moduł.
Oraz dodatkowy termin:
Segment - najmniejszy, niepodzielny fragment makiety (zrobiony na jednej skrzynce). Segment może stanowić samodzielny moduł (zakończony standardowymi profilami), lub być częścią większego modułu (składającego się z kilku segmentów). Segment może też być częścią większej makiety niemodułowej.

Mam też uwagę do określenia DC. Moim zdaniem należałoby to opisać jako system zasilania modeli prądem stałym, ale nie jako system sterowania. A z kolei "sterowanie analogowe" nie jest równoznaczne z systemem DC, istnieją systemy analogowe z zasilaniem AC, choćby tradycyjny system Märklina.

 

[Jaco3011]

Racja. Nie mam możłiwości edycji posta, więc dopiszę poniżej erratę/uzupełnienie



AC - z ang. "Alternating Current" - "prąd przemienny" - system zasilania modelowych pociągów prądem przemiennym, gdzie zwykłe szyny stanowią jeden biegun zasilania, a drugi biegun jest podawany przez trzecią szynę, najczęściej zabudowaną jako wypustki pomiędzy dwoma zwykłymi szynami.

A-Gleis - nazwa handlowa torów produkcji firmy Piko.

Ameryczka - modele kolei amerykańskiej, zarówno taboru jak i infrastruktury. Najważniejszą różnicą w stosunku do modeli kolei eurpoejskiej jest to, że, podobnie jak pierwowzór, tabor jest wyższy i szerszy (ma większą skrajnię), i używa sprzęgów typu "łapka" (ang. "knuckle coupler").

Analog - patrz: sterowanie analogowe.

Blaszki - Fototrawiona blacha mosiężna, materiał, z którego wykonywane są detale co bardziej zaawansowanych modeli, lub całe modele, w przypadku tych z górnej półki.

DC - z ang. "Direct Current" - "prąd stały", sposób zasilania pociągu tak, że prawej szynie jest +, w lewej -, a w lokomotywie silnik na prąd stały. Im większe napięcie (tym większe natężenie, więc) tym szybciej obraca się silnik. Gdy zamienimy + i -, lokomotywa jedzie w drugą stronę.

Flesiu - Fleischmann, jeden z producentów taboru i torów.

FREMO - z niem "Freundeskreis Europäischer Modellbahner" - "Stowarzyszenie europejskich modelarzy kolejowych" - organizacja międzynarodowa organizująca zloty modelarskie i publikująca standardy umożliwiające współdziałanie modeli na tychże.

KKS - z niem. "Kurzkupplungsschaft" (nie przekręciłem?) - dosł. "krótki dyszel sprzęgu", rozwijane po polsku jako "kinematyka krótkiego sprzęgu" - mechanizm umożliwiający wychylenie sprzęgu na zakręcie w celu zwiększenia odległości między wagonami, tak, aby nie dopuścić do zakleszczenia się tarcz zderzakowych.

Konwersja - przerobienie modelu na "inny", np. niemieckiej lokomotywy BR 52 na polską Ty2.

Moduł - fragment makiety zrobiony tak, żeby dało się go włączyć w dużą makietę modułową na spotkaniu modelarzy. Moduł jest zakończony standardowymi profilami (patrz: profil przejściowy). Jeden moduł może składać się z jednego lub więcej segmentów, które zawsze połączone w ten sam sposób tworzą moduł.

Napęd podmakietowy - napęd zwrotnicowy umiejscowiony pod "podłogą" makiety. Modelarskie napędy zwrotnicowe są zbyt duże, by można je było dyskretnie umieścić obok rozjazdu.

NEM - z niem. "Normen Europäischer Modellbahnen" - "Normy europejskich modeli kolejowych" - zestaw norm określających minimalne parametry, które powinien spełniać model, aby bezproblemowo współpracował z innymi.

Odcinek izolowany - kawałek torów elektrycznie odizolowany od sąsiednych. Podział układu torowego na odcinki izolowane i selektywne ich zasilanie to kluczowy element makiet, gdzie pociągi są sterowane analogowo.

PluX - typoszereg złączy do dekoderów, oparty na złączach goldpin.

Profil [przejściowy] - zestandaryzowany przekrój poprzeczny terenu, jakim kończy się moduł. Dwa moduły wyposażone w odpowiadające sobie profile przejściowe mogą zostać ze sobą połączone.

RP25 - z ang. "Recommended Practice" - "zalecana praktyka" - niezobowiązujący standard techniczny opisujący obrzeża zestawów kołowych. Zestawy kołowe wykonane zgodnie z RP25 wyglądają bardziej realistycznie, ale są bardziej podatne na wykolejenia w niektórych sytuacjach.

Segment - najmniejszy, niepodzielny fragment makiety (zrobiony na jednej skrzynce). Segment może stanowić samodzielny moduł (zakończony standardowymi profilami), lub być częścią większego modułu (składającego się z kilku segmentów). Segment może też być częścią większej makiety niemodułowej.

Sterowanie analogowe - sposób sterowania pociągiem polegający na zmianie napięcia w torach, co zmienia prędkość obrotową silnika.

"Tramwajowe" łuki - nierealistycznie ciasne łuki, stosowane w makietach domowych, żeby makieta w ogóle zmieściła się w domu. Nie są aż tak ciasne jak modelowe łuki dosłownie tramwajowe, ale znacznie mniejsze niż minimalne promienie skrętu prawdziwego taboru po przeskalowaniu.

U-rurki - tory starego typu, gdzie szyna była wykonana z blaszki wygiętej w kształt litery U odwróconej do góry nogami. Mniej realistyczne i bardziej problematyczne od współczesnych torów, gdzie modelowa szyna ma przekrój taki, jak pierwowzór.

Waloryzacja - ulepszenie modelu, wyposażenie go w dodatkowe detale i/lub spatynowanie.

 

[Wojtek_Kraków]

Dek - skrót od dekoder