Dzień dobry,
Przygotowuję niewielką publikację przekrojową dotyczącą wagonów sypialnych standardu Y budowanych w zakładach VEB Waggonbau Görlitz i VEB Waggonbau Bautzen dla środkowo-europejskich zarządów kolejowych. Mowa zatem o wagonach sypialnych zarówno przestawczych jak i nieprzestawczych budowanych w latach 1965-1986 dla kolei BDŻ, CFR, ČSD, DR, MÁV, oraz PKP (z wyłączeniem kolei radzieckich SŻD). Temat w sumie obejmuje 23 podtypy znormalizowanych wagonów sypialnych, drobne różnice pomiędzy nimi, jak również ewolucję ich konstrukcji i detali zewnętrznych.
Pomyślałem, że zanim ostatecznie rozprawię się z tematem, warto zawczasu wzbudzić na niniejszym forum mały ferment intelektualny, dzięki któremu może wyjdą jeszcze jakieś ciekawostki, wartościowe informacje, lub interesujące zdjęcia mogące sprawę wzbogacić.
Przygotowałem także garść konkretnych kwestii odnośnie omawianego tematu, których nie udało mi się dotychczas jednoznacznie ustalić i chętnie czegoś się o nich dowiem (jeżeli ktoś z Was będzie rzecz jasna znał odpowiedź). A zatem:
1). W 1967 roku PKP zakupiło w zakładach Görlitz partię przestawczych wagonów sypialnych. Wagony posiadały wózki typu Görlitz V do pracy na torze 1435mm. Jakie wózki miały do pracy na torze 1520mm? Tego nie jestem pewien. Nadmieniam natomiast, że zbudowane 2 lata wcześniej dla kolei ČSD podobne wagony posiadały wózki typu Görlitz V do pracy na torze 1435mm, podczas gdy do pracy na torze 1520mm miały wózki radzieckiego typu KWZ-CNII.
2). W 1975 roku PKP zakupiło w zakładach Görlitz dalszą partię przestawczych wagonów sypialnych. Ta odmiana do pracy na torze 1435mm posiadała z kolei wózki typu Görlitz VI-k. I tu znów pytanie - jakie wózki posiadała do pracy na torze 1520mm? Nadmieniam, że rok wcześniej w Görlitz budowano dla kolei ČSD przestawcze wagony sypialne, które zarówno na tor 1435mm jak i na tor 1520mm posiadały 2 komplety wózków typu Görlitz VI-k.
3). Zasadniczo wagony sypialne standardu Y z NRD miały 2 najczęściej spotykane typy własnego ogrzewania - piec węglowy lub agregat zasilany ropą naftową. Nie były to jednak jedyne spotykane fabrycznie rozwiązania. Np. odmiana budowana w 1970 roku dla kolei DR posiadała system, który wg niemieckich źródeł nazywał się: "Flüssigkeitheizanlage mit Frostex als Warmetrager (...) Betrieben wird die Anlaqge Wahlweise mit Dampf, Elektrischer Energie oder Olfeuerung". Nie udało mi się rozszyfrować czym dokładnie jest to ogrzewanie "cieczowe" i czym jest ów "Frostex". Być może ktoś zna odpowiedź?
4). Po 1994 roku koleje DB sprzedały część swoich wagonów sypialnych z 1970 roku kolejom bułgarskim BDŻ. Czy ktoś zetknął się z danymi o jaką dokładnie ilość wagonów chodziło? Nadmieniam jedynie, iż do Bułgarii poszły zarówno wagony na standardowych wózkach Görlitz V jak i wariant w międzczyczasie 'ulepszony' na wózkach GP200.
5). Które z wagonów sypialnych kolei BDŻ, CFR, ČSD, DR, MÁV spotkać można było (lub nadal można) w Polsce i na jakich połączeniach? Ja osobiście nad Wisłą zetknąłem się z wagonami sypialnymi standardu Y kolei czeskich, słowackich, niemieckich, węgierskich i rumuńskich. Czy docierały do nas także bułgarskie? Jako ciekawostkę nadmienię, iż jeden z niemieckich wagonów sypialnych Mitropy uległ wypadkowi koło Poznania i był tam zdaje się zdrowo pokiereszowany (prawdopodobnie nie wrócił już do służby). Być może ktoś kojarzy jego numer?
6). Polskie wagony sypialne miały nieporównywalnie większy zasięg niż większość pozostałych z uwagi na możliwość wymiany wózków. Dokąd dokładniej mogły docierać? Osobiście zetknąłem się z nimi lub z ich zdjęciami w Moskwie, Kijowie, Odessie, Lwowie, Budapeszcie, Pradze, Wiedniu, Bratysławie, Bukareszcie, Sofii, Kolonii, Amsterdamie, Dreźnie, Berlinie, Paryżu, Monachium.... z pewnością było tego więcej, może ktoś będzie pamiętał gdzie?
7). Wagony sypialne budowane dla PKP w Görlitz w 1967 i 1975 posiadały fabrycznie na drzwiach czołowych ukośne amortyzatory (siłowniki) spotykane też w kilku wariantach wagonów tej rodziny budowanych dla innych zarządów. Wagony budowane dla PKP w 1979, 1981 i 1986 roku już tych amortyzatorów nie miały. Powstaje pytanie: czy miała je pierwotnie odmiana budowana w roku 1977 czy nie?
8). Nie jest mi znany pierwotny zakres numeracji wagonów sypialnych dostarczanych PKP z Görlitz w 1977 roku. Czy ktoś być może zna ich numery?
9). W dn. 9.07.1977 roku na odc. Wrocłąw Psie Pole - Wrocław Długołęka jadąca luzem lokomotywa ST43-268 zaliczyła czołowe zderzenie z pociągiem nocnym rel. Praga-Moskwa. Pierwszym wagonem w składzie owego pociągu był polski sypialny 'igrek', który został całkowicie zmasakrowany. Wagon ten fragmentarycznie widać na filmie o katastrofie w minucie 6:26, 6:45, 12:32, 13:00 i 15:25:
Czy ktoś orientuje się co to był za wagon (numer i typ)? Z uwagi na rok wydarzeń, możliwości są trochę ograniczone (albo G75 albo G77 - lub w ostateczności przemalowany już wtórnie na niebiesko G67).
*********************************************************************************************************************************************
I kilka zdjęć w temacie, co by było wiadomo o jakich wagonach mówimy:
Od lewej do prawej z góry na dół (zdjęcia moje):
52 51 70-80 065-6 WLAB10o / W-Wa Grochów / 1.06.2014 / typ Görlitz77
58 51 70-80 067-6 WLABd / Kraków-Prokocim / 1.12.2009 / typ Görlitz79
51 54 70-80 208-9 WLAB / Zvolen os. st. / 14.10.2013 / typ Görlitz85
51 80 70-40 150-1 WLAB / Halle (Saale) / 14.09.2015 / typ Görlitz67
51 55 70-80 001-8 WLAB / Budapest-Keleti / 25.08.2015 / typ Görlitz85
51 56 70-40 006-5 WLAB / Humenné / 12.10.2014 / typ Görlitz78
Przygotowuję niewielką publikację przekrojową dotyczącą wagonów sypialnych standardu Y budowanych w zakładach VEB Waggonbau Görlitz i VEB Waggonbau Bautzen dla środkowo-europejskich zarządów kolejowych. Mowa zatem o wagonach sypialnych zarówno przestawczych jak i nieprzestawczych budowanych w latach 1965-1986 dla kolei BDŻ, CFR, ČSD, DR, MÁV, oraz PKP (z wyłączeniem kolei radzieckich SŻD). Temat w sumie obejmuje 23 podtypy znormalizowanych wagonów sypialnych, drobne różnice pomiędzy nimi, jak również ewolucję ich konstrukcji i detali zewnętrznych.
Pomyślałem, że zanim ostatecznie rozprawię się z tematem, warto zawczasu wzbudzić na niniejszym forum mały ferment intelektualny, dzięki któremu może wyjdą jeszcze jakieś ciekawostki, wartościowe informacje, lub interesujące zdjęcia mogące sprawę wzbogacić.
Przygotowałem także garść konkretnych kwestii odnośnie omawianego tematu, których nie udało mi się dotychczas jednoznacznie ustalić i chętnie czegoś się o nich dowiem (jeżeli ktoś z Was będzie rzecz jasna znał odpowiedź). A zatem:
1). W 1967 roku PKP zakupiło w zakładach Görlitz partię przestawczych wagonów sypialnych. Wagony posiadały wózki typu Görlitz V do pracy na torze 1435mm. Jakie wózki miały do pracy na torze 1520mm? Tego nie jestem pewien. Nadmieniam natomiast, że zbudowane 2 lata wcześniej dla kolei ČSD podobne wagony posiadały wózki typu Görlitz V do pracy na torze 1435mm, podczas gdy do pracy na torze 1520mm miały wózki radzieckiego typu KWZ-CNII.
2). W 1975 roku PKP zakupiło w zakładach Görlitz dalszą partię przestawczych wagonów sypialnych. Ta odmiana do pracy na torze 1435mm posiadała z kolei wózki typu Görlitz VI-k. I tu znów pytanie - jakie wózki posiadała do pracy na torze 1520mm? Nadmieniam, że rok wcześniej w Görlitz budowano dla kolei ČSD przestawcze wagony sypialne, które zarówno na tor 1435mm jak i na tor 1520mm posiadały 2 komplety wózków typu Görlitz VI-k.
3). Zasadniczo wagony sypialne standardu Y z NRD miały 2 najczęściej spotykane typy własnego ogrzewania - piec węglowy lub agregat zasilany ropą naftową. Nie były to jednak jedyne spotykane fabrycznie rozwiązania. Np. odmiana budowana w 1970 roku dla kolei DR posiadała system, który wg niemieckich źródeł nazywał się: "Flüssigkeitheizanlage mit Frostex als Warmetrager (...) Betrieben wird die Anlaqge Wahlweise mit Dampf, Elektrischer Energie oder Olfeuerung". Nie udało mi się rozszyfrować czym dokładnie jest to ogrzewanie "cieczowe" i czym jest ów "Frostex". Być może ktoś zna odpowiedź?
4). Po 1994 roku koleje DB sprzedały część swoich wagonów sypialnych z 1970 roku kolejom bułgarskim BDŻ. Czy ktoś zetknął się z danymi o jaką dokładnie ilość wagonów chodziło? Nadmieniam jedynie, iż do Bułgarii poszły zarówno wagony na standardowych wózkach Görlitz V jak i wariant w międzczyczasie 'ulepszony' na wózkach GP200.
5). Które z wagonów sypialnych kolei BDŻ, CFR, ČSD, DR, MÁV spotkać można było (lub nadal można) w Polsce i na jakich połączeniach? Ja osobiście nad Wisłą zetknąłem się z wagonami sypialnymi standardu Y kolei czeskich, słowackich, niemieckich, węgierskich i rumuńskich. Czy docierały do nas także bułgarskie? Jako ciekawostkę nadmienię, iż jeden z niemieckich wagonów sypialnych Mitropy uległ wypadkowi koło Poznania i był tam zdaje się zdrowo pokiereszowany (prawdopodobnie nie wrócił już do służby). Być może ktoś kojarzy jego numer?
6). Polskie wagony sypialne miały nieporównywalnie większy zasięg niż większość pozostałych z uwagi na możliwość wymiany wózków. Dokąd dokładniej mogły docierać? Osobiście zetknąłem się z nimi lub z ich zdjęciami w Moskwie, Kijowie, Odessie, Lwowie, Budapeszcie, Pradze, Wiedniu, Bratysławie, Bukareszcie, Sofii, Kolonii, Amsterdamie, Dreźnie, Berlinie, Paryżu, Monachium.... z pewnością było tego więcej, może ktoś będzie pamiętał gdzie?
7). Wagony sypialne budowane dla PKP w Görlitz w 1967 i 1975 posiadały fabrycznie na drzwiach czołowych ukośne amortyzatory (siłowniki) spotykane też w kilku wariantach wagonów tej rodziny budowanych dla innych zarządów. Wagony budowane dla PKP w 1979, 1981 i 1986 roku już tych amortyzatorów nie miały. Powstaje pytanie: czy miała je pierwotnie odmiana budowana w roku 1977 czy nie?
8). Nie jest mi znany pierwotny zakres numeracji wagonów sypialnych dostarczanych PKP z Görlitz w 1977 roku. Czy ktoś być może zna ich numery?
9). W dn. 9.07.1977 roku na odc. Wrocłąw Psie Pole - Wrocław Długołęka jadąca luzem lokomotywa ST43-268 zaliczyła czołowe zderzenie z pociągiem nocnym rel. Praga-Moskwa. Pierwszym wagonem w składzie owego pociągu był polski sypialny 'igrek', który został całkowicie zmasakrowany. Wagon ten fragmentarycznie widać na filmie o katastrofie w minucie 6:26, 6:45, 12:32, 13:00 i 15:25:
Czy ktoś orientuje się co to był za wagon (numer i typ)? Z uwagi na rok wydarzeń, możliwości są trochę ograniczone (albo G75 albo G77 - lub w ostateczności przemalowany już wtórnie na niebiesko G67).
*********************************************************************************************************************************************
I kilka zdjęć w temacie, co by było wiadomo o jakich wagonach mówimy:
Od lewej do prawej z góry na dół (zdjęcia moje):
52 51 70-80 065-6 WLAB10o / W-Wa Grochów / 1.06.2014 / typ Görlitz77
58 51 70-80 067-6 WLABd / Kraków-Prokocim / 1.12.2009 / typ Görlitz79
51 54 70-80 208-9 WLAB / Zvolen os. st. / 14.10.2013 / typ Görlitz85
51 80 70-40 150-1 WLAB / Halle (Saale) / 14.09.2015 / typ Görlitz67
51 55 70-80 001-8 WLAB / Budapest-Keleti / 25.08.2015 / typ Görlitz85
51 56 70-40 006-5 WLAB / Humenné / 12.10.2014 / typ Görlitz78
