-
Ten serwis używa "ciasteczek" (cookies). Korzystając z niego, wyrażasz zgodę na użycie plików cookies. Learn more.
Szyneczki i ...
- Inicjator wątku Kpt. Nemo
- Data rozpoczęcia
Sulejówek Miłosna - starych szyn tu nie znajdziecie
Szyna typu S49, wyprodukowana w sierpniu 1997 roku przez austriacką hutę Donawitz w Górnej Styrii. Szyny są stosunkowo nowe. Nawet obecnie leżą na torach stacji Sulejówek Miłosna szyny od nich starsze. Wystarczy jednak spojrzeć na szyny z huty Donawitz, aby zrozumieć dlaczego spotkał je taki los. Szyny uległy zużyciu (ubytki spowodowane ścieraniem) w trakcie eksploatacji - uwidoczniła się wada tzw. zużycie boczne. Dziwić tylko może, że doszło do tak szybkiego zużycia stosunkowo młodych szyn.
Szyna typu S49, wyprodukowana w sierpniu 1997 roku przez austriacką hutę Donawitz w Górnej Styrii. Szyny są stosunkowo nowe. Nawet obecnie leżą na torach stacji Sulejówek Miłosna szyny od nich starsze. Wystarczy jednak spojrzeć na szyny z huty Donawitz, aby zrozumieć dlaczego spotkał je taki los. Szyny uległy zużyciu (ubytki spowodowane ścieraniem) w trakcie eksploatacji - uwidoczniła się wada tzw. zużycie boczne. Dziwić tylko może, że doszło do tak szybkiego zużycia stosunkowo młodych szyn.
Pozwolę sobie się z Tobą drogi Kolego nie zgodzić, "zużycie boczne" to moim zdaniem nie wada lecz skutek, nigdy w przypadku konstrukcji stalowych, metalurgii, metaloznawstwa itp. nauk mechanicznych nie słyszałem o takiej wadzie, wadą może być zły skład chemiczny stopu z którego wykonano tę szynę, choć w przypadku tej firmy to raczej niemożliwe, zła obróbka wykańczająca szyny, też jestem skłonny wątpić by firma z tak długimi tradycjami mogła sobie pozwolić na wypuszczenie takiego bubla.
Tak na prawdę nie wiesz gdzie ta szyna była użytkowana, jak intensywnie, zanim stała się słupkiem, stojącym w Sulejówku Miłosnej dlatego Twoją teorię uważam za mocno naciąganą.
Tak na prawdę nie wiesz gdzie ta szyna była użytkowana, jak intensywnie, zanim stała się słupkiem, stojącym w Sulejówku Miłosnej dlatego Twoją teorię uważam za mocno naciąganą.
Ostatnio modyfikowane przez moderatora:
Wada fabryczna to jedno, a wada powstała w wyniku eksploatacji to drugie. Pomijając spory semantyczne, w przypadku tej szyny można mówić o wadzie powstałej w wyniku eksploatacji. Wyraźnie zaznaczyłem, że to efekt eksploatacji. Nigdzie nie łączyłem tego z producentem.
Słowo "wada" szyny w przypadku eksploatacji jest, jak najbardziej na miejscu.
Takich określeń używa się też w literaturze fachowej, np. w artykule w tts 1-2 / 2002, autor: René Heyder, str. 52 - jako jedna z wad szyn widnieje "Zużycie boczne":
"Tabela 1: Przegląd uszkodzeń szyn
Kod ID Opis uszkodzenia szyny
Klasa 1 i 2 Wady końców szyn i wady na pozostałej ich długości
...
Uszkodzenia wskutek eksploatacji
...
2203 Zużycie boczne
..."
Jak wynika z tej tabeli uszkodzenia szyn traktowane są jako ich wady.
Słowo "wada" szyny w przypadku eksploatacji jest, jak najbardziej na miejscu.
Takich określeń używa się też w literaturze fachowej, np. w artykule w tts 1-2 / 2002, autor: René Heyder, str. 52 - jako jedna z wad szyn widnieje "Zużycie boczne":
"Tabela 1: Przegląd uszkodzeń szyn
Kod ID Opis uszkodzenia szyny
Klasa 1 i 2 Wady końców szyn i wady na pozostałej ich długości
...
Uszkodzenia wskutek eksploatacji
...
2203 Zużycie boczne
..."
Jak wynika z tej tabeli uszkodzenia szyn traktowane są jako ich wady.
Świecisz światłem odbitym, nic z własnej praktyki, nic od siebie, to co przeczytasz to dla Ciebie świętość.
I nawet nie czytasz ze zrozumieniem,
Jak do tego doszedłeś, pierwsze zdanie mówi o wadach szyn, końców i wadach na pozostałej długości, jak opis wad produkcyjnych powiązałeś ze "zużyciem bocznym" czyli popularnym rodzajem zużycia szyn.
Ale mnie nic do tego że bzdury wypisujesz, pisz sobie dalej, ja pas.
Tacy jak Ty psują ten wątek.
I nawet nie czytasz ze zrozumieniem,
Jak do tego doszedłeś, pierwsze zdanie mówi o wadach szyn, końców i wadach na pozostałej długości, jak opis wad produkcyjnych powiązałeś ze "zużyciem bocznym" czyli popularnym rodzajem zużycia szyn.
Ale mnie nic do tego że bzdury wypisujesz, pisz sobie dalej, ja pas.
Tacy jak Ty psują ten wątek.
@Kpt. Nemo, daj spokój, już kiedyś była tu afera z 4 liter w sumie wzięta, i jak przestałeś pisać i publikować dział w zasadzie padł, raz na X miesięcy coś się pojawiało. Teraz i tak zima będzie i nie będzie łatwo odkopać cech.
Rób swoje i tyle.
Z pozdrowieniami.
Maciek "Magic"
Rób swoje i tyle.
Z pozdrowieniami.
Maciek "Magic"
Warto korzystać z wiedzy innych i uczyć się non stop. Poleganie na własnej praktyce i wyobrażeniach to droga donikąd.
Wady szyn to określenie fachowe i dotyczy przede wszystkim uszkodzeń powstałych w trakcie eksploatacji szyn. Wady fabryczne szyn to margines problemu.
W sieci dostępny jest wykład na temat wad szyn:
Politechnika Wrocławska
DIAGNOSTYKA DRÓG SZYNOWYCH
studia II stopnia, specjalność ITS, semestr 3
rok akademicki 2020/21, semestr zimowy
Katedra Mostów i Kolei
dr inż. Jacek Makuch
WYKŁAD 4
WADY W SZYNACH
Krótki cytat:
"DEFINICJE TYPU WADY
1. Szyna złamana – szyna, która rozdzieliła się na dwie lub więcej części, lub od której odłamał się kawałek materiału, powodując ubytek o długości większej niż50 mm i głębokości większej niż 10 mm na powierzchni tocznej szyny
2. Szyna pęknięta – szyna, która w dowolnym miejscu przekroju posiada co najmniej jedną widoczną lub niewidoczną nieciągłość, rozwój której może prowadzić do stosunkowo szybkiego jej złamania
3. Szyna uszkodzona – szyna, która nie jest ani złamana, ani pęknięta, lecz posiada inne wady"
link http://www.zits.pwr.wroc.pl/makuch/dds_W4.pdf
Wady szyn to określenie fachowe i dotyczy przede wszystkim uszkodzeń powstałych w trakcie eksploatacji szyn. Wady fabryczne szyn to margines problemu.
W sieci dostępny jest wykład na temat wad szyn:
Politechnika Wrocławska
DIAGNOSTYKA DRÓG SZYNOWYCH
studia II stopnia, specjalność ITS, semestr 3
rok akademicki 2020/21, semestr zimowy
Katedra Mostów i Kolei
dr inż. Jacek Makuch
WYKŁAD 4
WADY W SZYNACH
Krótki cytat:
"DEFINICJE TYPU WADY
1. Szyna złamana – szyna, która rozdzieliła się na dwie lub więcej części, lub od której odłamał się kawałek materiału, powodując ubytek o długości większej niż50 mm i głębokości większej niż 10 mm na powierzchni tocznej szyny
2. Szyna pęknięta – szyna, która w dowolnym miejscu przekroju posiada co najmniej jedną widoczną lub niewidoczną nieciągłość, rozwój której może prowadzić do stosunkowo szybkiego jej złamania
3. Szyna uszkodzona – szyna, która nie jest ani złamana, ani pęknięta, lecz posiada inne wady"
link http://www.zits.pwr.wroc.pl/makuch/dds_W4.pdf
Zamieszczam wpis dotyczący cechowania szyn Stalowni Warszawskiej na Pradze, zagadki rozwiązanej dzięki pewnej naukowej publikacji rosyjskojęzycznej i stacji Ełk Wąskotorowy.
Na początek przypomnę rozważania dotyczące sposobu cechowania szyn przez Stalownię Warszawską na Pradze, które ok. 2 lata temu pojawiły się w Temacie, a które zapoczątkował Kolega Janek (Jarząbek), a w których snuliśmy „luźne domysły”, że być może Stalowni Warszawskiej można przypisać, nierozpoznane na ówczesną chwilę, takie cechy jak PV (od hipotetycznego Prag Vereinigte / Praga Varsovia), АЛЕК СТАЛЬ З (Alieksandrowskij Stalielitiejnyj Zawod – od ulicy noszącej imię carów, Aleksander, przy której znajdowała się Praska Stalownia) bądź też, że szyny te cechowano np. tylko samym rokiem produkcji. Ale do rzeczy.
W wakacje natrafiłem w sieci na niezwykle ciekawą rozprawę naukową, podejrzewam doktorską, Olgi Nikołajewny Woroniny, pod kierunkiem profesora W. N. Tarasowa, napisaną na Wydziale Komunikacji MIIT-u – Moskiewskiego Państwowego Uniwersytetu Transportu (rok powstania uczelni: 1896), podległego Rosyjskiemu Ministerstwu Transportu, zatytułowaną „Развитие конструкций железнодорожных рельсов, их стыковых соединений и технологий обработки” czyli „Rozwój konstrukcji szyn kolejowych, ich łączenia stykowego i technologii wytwarzania”. Niezwykła praca, zawierająca dużo informacji m.in. na temat XIX-w. szyn produkowanych w Rosji i dla Rosji, w tym o wielkości produkcji, typach szyn (proszę zerknąć na końcowy spis typów w Załączniku A w/w pracy) czy też „rosyjskiej drogi” do unifikacji i standaryzacji typów szyn.
https://docplayer.com/28701389-Fede...e-vysshego-professionalnogo-obrazovaniya.html
Dokument jest wersją zdygitalizowaną pracy napisanej ręcznie (jest do pobrania m.in. w pdf), można w nim wyłapać także pewne nieścisłości, powstałe zapewne m.in. w trakcie przepisywaniu tekstu na komputerze, ale ogólnie jest to arcyciekawa praca, której kilka stron (niech mi Moskiewski Instytut Komunikacji Rosyjskiego Uniwersytetu Transportu i Pani Olga wybaczą) zamieszczę na naszym Forum, odnośnie omówienia tego o czym chcę napisać.
Najbardziej interesujące (dla mnie) są rozdział 1 i 2. W rozdziale 1 są np. informacja o typach szyn wytwarzanych w Stalowni Warszawskiej w 1883 (tabela 3 str. 44, gdzie typy nr 1-10 to szyny normalne, typy nr 11-12 Williamsa – do wytwarzania iglic rozjazdów, typy nr 13 – 24 wąskotorowe i kopalniane, w tym typy nr 16 i 17 tramwajowe), a w tekście wiodącym wielokrotnie pada nazwa Варшавский Сталелитейный Завод (Warszawskij Stalielitiejnyj Zawod).
Podane są też typy szyn określane w XIX w. w Rosji Carskiej nazwą wyrażoną wagą w funtach na stopę liniową. Przy czym brak standaryzacji powodował m.in. to, że różni prywatni odbiorcy zamawiali szyny określone tą samą wagą (a więc teoretycznie tego samego typu), a o różnych parametrach wysokości szyny i szerokości główki, stąd np. wśród pięciu typów uznanych za „rządowe - państwowe” (Казённые) wyróżniono aż 39 wariantów. Najwięcej w typie 24 lbs/ft - 15 wariantów oznaczonych od nr 1 do nr 15, a szczegóły np. jakie warianty dla jakich Dróg Żelaznych były produkowane, można znaleźć we w/w Załączniku A opracowania. Na marginesie, prawdopodobnie litera "K" w cesze К.Ж.Д. na szynach rosyjskich, dotychczas tłumaczona jako Każiestwiennyje, czyli „skarbowe – skarbu państwa”, oznacza wspomnianej wyżej Казённые – Kazjonnyje, czyli państwowe – rządowe (co było jak pamiętam również rozważane w dyskusji na Forum).
Niezwykle ciekawa w omawianej pracy naukowej, jest Tabela (nr 5) prezentująca dostawców szyn dla Imperium Rosyjskiego w latach 70-tych, 80-tych i początku lat 90-tych XIX w. Trochę błędów można w niej wyłapać, powstałych zapewne już w trakcie przepisywania konkretnych informacji z materiałów źródłowych oraz powstałych podczas przepisywania pracy, wynikających również z zapisów alfabetem rosyjskim nazw niektórych producentów zagranicznych [bardzo obszerna literatura podana jest na końcu opracowania, w tym taka, do której staram się dotrzeć od pewnego czasu – np. „Альбом рельсов и скрепления к ним употребляемых на русских железных дорогах” А.Г.Славянов. (С.-Петербург. 1904 – 1905 гг., в 3-х томах) – może ktoś ma
to proszę dać znać. W Tabeli nr 5 można zauważyć, że niektóre skróty czy nazwy tam podane odnoszą się do cechowań na szynie (z rosyjskich producentów np. А.Ю.Р.З.Б.О., Д.О. oraz О.П.З. oraz В.С.З. odnoszący się do Stalowni Praskiej w Warszawie (В.С.З. = Варшавский Сталелитейный Завод). Nie ukrywam, że Tabela nr 5, ciągle jest obiektem moich badań, bo podejrzewam, że np. nazwa Позер (Pozier) może odnosić się do szyn cechowanych PV, a jest zapisem rosyjskim alfabetem nazwy producenta z poza Rosji (Francja ?, USA ? np. w Stanach Zjednoczonych miesiąc produkcji szyny zazwyczaj cechowano w postaci pojedynczych kresek, które widnieją na szynach PV), ale tu ciągle brak mi jasnej koncepcji (może ktoś pokombinuje ze mną ), choć oczywiście kuszące jest to, żeby przyjąć, że P to Позер, (np. nazwisko przemysłowca ?) a V to np. pierwsza litera nazwy miejscowości, być może francuskiej lub amerykańskiej ???. Przeglądając Tabelę nr 5 ciekawi mnie także, jak np. cechowała swoje szyny Huta Bankowa (jak wynika z opracowania wielce zasłużona dla przemysłu szynowego Rosji Carskiej), w tabeli oznaczona „Гута-Банкова” - być może właśnie tak, pełną nazwą (?), ale szyn tej huty z XIX w. osobiście jeszcze nie widziałem.
W rozdziale 2 podane są dane dotyczące m.in. producentów i wielkości produkcji szyn. Bardzo ciekawy rozdział, gdzie można przeczytać także o wspomnianych już Hucie Bankowej i Stalowni Praskiej, czy zobaczyć wykresy produkcji szyn w pudach (miara wagi w ówczesnej Rosji). Na str. 60 taki wykres obejmuje m.in. Stalownię Warszawską, która walcowała szyny w latach 1879 – 1888. W roku 1889 zakład zamknięto, a maszyny i urządzenia, niemal całe linie produkcyjne i co ciekawe sporą część załogi, wraz z rodzinami (choć przymusu nie było), wywieziono do miejscowości Kamieńskie, leżącej na Ukrainie, w obwodzie dniepropietrowskim, gdzie budowano już wielki zakład metalurgiczny Ю.Р.Д.М.О. (Южно-Русское Днепровское Металлургическое Общество – Jużno-Russkoje Dnieprowskoje Metallurgiczeskoje Obszcziestwo), który rozpoczął produkcję szyn prawdopodobnie już w 1889 r.. Patrząc na zdjęcia szyn cechowanych Ю.Р.Д.М.О. warto więc pamiętać, że część z nich wyprodukowano dzięki robotnikom z Warszawskiej Fabryki Stali. Wracając do skrótu В.С.З. czyli Варшавский Сталелитейный Завод, teraz wystarczyło tylko znaleźć szynę z taką cechą....
... i znalazłem ją na stacji Ełk Wąskotorowy. Pełni ona rolę opornicy w stosunku do iglicy, ale żeby było ciekawiej, to niemal 2 lata temu szynę z taką cechą (choć bardzo słabo widoczną) zaprezentował w temacie Kolega Szwed1978, we wpisie nr #1.349 (zdjęcie nr 2, cecha B.C.3. VIII 81), co wzbudziło wówczas moje zainteresowanie, #1.350, ale jakoś nie przyszło mi wówczas do głowy co mogą oznaczać litery B.C.3,) oraz prawdopodobnie Kolega Paweł Kpt. Nemo, 3 lata temu, we wpisie #569, na zdjęciu nr 5 [jeżeli jest tam B.C.3. I 85 ГO, a nie B.O.3.]. Okazało się więc, że najprostsze rozwiązanie jest tym poprawnym. Cecha na szynach Warszawskiej Stalowni na Pradze to pierwsze litery od rosyjskiej nazwy tej stalowni czyli В.С.З. = Варшавский Сталелитейный Завод (Warszawskij Stalielitiejnyj Zawod - Warszawska Fabryka Stali).
Poniżej zdjęcia obrazujące mój przydługi wywód, za który z góry przepraszam, bo zdaję sobie sprawę, że mało kto go przeczyta do końca.
Zdjęcia nr 1 i 2. Ełk Wąskotorowy. Szyny oznaczone PV – być może ich producentem jest stalownia określana w j. rosyjskim jako Позер (Pozier – patrz strona z Tabelą nr 5), np. francuska lub amerykańska ? Lata produkcji 1890 czy 1891 (na Forum są także zdjęcia szyn PV z 1894 czy 1895) pozwoliły jednak wyeliminować możliwość przynależenia tej cechy do Stalowni Warszawskiej. Na zdjęciu nr 1 szyna prawdopodobnie Wilanowskiej Kolejki Konnej, ВУКЖД = Вилянувская Узкоколейная Конная Железная Дорога (?).
Zdjęcie nr 3. Ełk Wąskotorowy. АЛЕК СТАЛЬ З III 1882 Г (nieco zakopana w ziemi) – kolejna cecha kiedyś podejrzewana o przynależną Warszawskiej Stalowni na Pradze. Dziś już wiemy, że cecha na szynie oznacza założony w 1826 r. w Sankt Petersburgu (ówczesnej stolicy Imperium Rosyjskiego) Александровский Сталелитейный Завод (Alieksandrowskij Stalielitiejnyj Zawod).
Zdjęcie nr 4. Reklama Александровсаго Сталелитейнаго Завода z 1898 r.
Zdjęcia nr 5 i 6. Ełk Wąskotorowy. B.C.3. IX 82 – szyna Варшавскаго Сталелитейнаго Завода, Warszawskiej Fabryki Stali, z września 1882 r. Poniżej litery „3” widoczny jest niewielkie uszkodzenie, powstałe prawdopodobnie w wyniku mechanicznego uderzenia. Na zdjęciu nr 5 ogólny widok na rozjazd nr 9 stacji Ełk Wąsk., na którym położona jest szyna.
Zdjęcia 7 i 8. Ełk Wąskotorowy. Zagadkowa szyna, cechowana W.F.S. V 82 B.S. W.T. Cecha nieco "rozjechała się", bo na środku jest przykryta grubą warstwą „zapieczonego” smaru (przez co nie widać dobrze końcówki cechowania), ale owa końcówka widoczna jest na jednym z krańców szyny. Stąd ta specyficzna kompilacja na zdjęciu. Chciałem przedstawić całość cechy jak najbardziej czytelnie. Szyna z tą cechą zlokalizowana jest również na rozjeździe nr 9 (lewa iglica), i jest „sparowana” z przedstawioną wyżej szyną, cechowaną B.C.3. IX 82 (lewa opornica). Interesującą rzeczą jest cyfra 82 – rok produkcji, wydaje się cechowany tym samym „krojem cyfr" na obu szynach. Dodam więcej, przyglądając się starannie obu cechą odniosłem wrażenie, że litery są również tego samego kroju, a „B” wręcz identyczne, przy czym pełni ono rolę litery „B” łacińskiej (w B.S. od W.F.S. V 82 B.S. W.T.) oraz rosyjskiej „W” (pisanej jako „B”) w B.C.3. CZY JEST MOŻLIWE, że to również szyna Warszawskiej Stalowni na Pradze, ale dla odbiorcy, gdzie nie obowiązywał alfabet oparty na cyrylicy ??? Czy skrót W.F.S. może oznaczać Warszawska Fabryka Stali, czyli właściwie to samo co B.C.3. w j. rosyjskim ??? Byłby to wówczas niezwykły zbieg okoliczności, że szyny leżą obok siebie. Na zdjęciu nr 8 porównanie cech na obu omawianych szynach.
Zdjęcie nr 9. Ełk Wąskotorowy. Szyny Ю.Р.Д.М.О. (Южно-Русское Днепровское Металлургическое Общество), można rzec, fabryki, po części powstałej dzięki upadkowi Warszawskiej Stalowni na Pradze. Szyny z 1890, 1896 i 1900 r. Ta ostatnia ze znaną już ze zdjęć na Forum cyfrą 29 w ramce, prawdopodobnie jeden z numerów fabrycznych, jakie pod koniec XIX w. Ministerstwo Komunikacji Rosji nadawało fabrykom produkującym wyroby metalowe na rzecz kolei. Naszła mnie też taka myśl, czy nadanie numerów fabrycznych w Polsce, w latach 20-tych XX w., poszczególnym zakładom produkującym wyroby metalowe dla PKP, nie było wzorowane na podobnym działaniu na kolei, z czasów Rosji Carskiej (?).
Zdjęcia nr 10 i 11. Na zakończenie (tak aby wyczerpać limit zamieszczenia 16 zdjęć) kolejne dwa akcenty "Polskie", na szynach rosyjskich zlokalizowanych na stacji Ełk Wąskotorowy. Na zdjęciu nr 10 szyna z cechą О.П.З. 92 X BTЖД (znane z Forum О.П.З. = Общество Путиловских Заводов, Obszcziestwo Putiłowskich Zawodow), szyna z października 1892 r. wyprodukowana dla Warszawsko-Terespolskiej Drogi Żelaznej (BTЖД = Варшавско-Тереспольская Железная Дорога). Na zdjęciu nr 11 szyna z cechą ПРИВ ЖД СТАЛЬ А.О.Б.Р.З. (ПРИВ ЖД = Привислинская Железная Дорога = Priwislinskaja Żelaznaja Daroga - Droga Żelazna Nadwiślańska; А.О.Б.Р.З. = Акционерное Общество Брянского Рельсопрокатного Завода). Co ciekawe, szyny А.О.Б.Р.З., odnalezione w dwóch lokalizacjach, nie posiadają cechy roku i miesiąca produkcji (a może nie odnalazłem ich ), można jednak przypuszczać, że pochodzą z II połowy lat 80-tych - początku lat 90-tych XIX w.
Na początek przypomnę rozważania dotyczące sposobu cechowania szyn przez Stalownię Warszawską na Pradze, które ok. 2 lata temu pojawiły się w Temacie, a które zapoczątkował Kolega Janek (Jarząbek), a w których snuliśmy „luźne domysły”, że być może Stalowni Warszawskiej można przypisać, nierozpoznane na ówczesną chwilę, takie cechy jak PV (od hipotetycznego Prag Vereinigte / Praga Varsovia), АЛЕК СТАЛЬ З (Alieksandrowskij Stalielitiejnyj Zawod – od ulicy noszącej imię carów, Aleksander, przy której znajdowała się Praska Stalownia) bądź też, że szyny te cechowano np. tylko samym rokiem produkcji. Ale do rzeczy.
W wakacje natrafiłem w sieci na niezwykle ciekawą rozprawę naukową, podejrzewam doktorską, Olgi Nikołajewny Woroniny, pod kierunkiem profesora W. N. Tarasowa, napisaną na Wydziale Komunikacji MIIT-u – Moskiewskiego Państwowego Uniwersytetu Transportu (rok powstania uczelni: 1896), podległego Rosyjskiemu Ministerstwu Transportu, zatytułowaną „Развитие конструкций железнодорожных рельсов, их стыковых соединений и технологий обработки” czyli „Rozwój konstrukcji szyn kolejowych, ich łączenia stykowego i technologii wytwarzania”. Niezwykła praca, zawierająca dużo informacji m.in. na temat XIX-w. szyn produkowanych w Rosji i dla Rosji, w tym o wielkości produkcji, typach szyn (proszę zerknąć na końcowy spis typów w Załączniku A w/w pracy) czy też „rosyjskiej drogi” do unifikacji i standaryzacji typów szyn.
https://docplayer.com/28701389-Fede...e-vysshego-professionalnogo-obrazovaniya.html
Dokument jest wersją zdygitalizowaną pracy napisanej ręcznie (jest do pobrania m.in. w pdf), można w nim wyłapać także pewne nieścisłości, powstałe zapewne m.in. w trakcie przepisywaniu tekstu na komputerze, ale ogólnie jest to arcyciekawa praca, której kilka stron (niech mi Moskiewski Instytut Komunikacji Rosyjskiego Uniwersytetu Transportu i Pani Olga wybaczą) zamieszczę na naszym Forum, odnośnie omówienia tego o czym chcę napisać.
Najbardziej interesujące (dla mnie) są rozdział 1 i 2. W rozdziale 1 są np. informacja o typach szyn wytwarzanych w Stalowni Warszawskiej w 1883 (tabela 3 str. 44, gdzie typy nr 1-10 to szyny normalne, typy nr 11-12 Williamsa – do wytwarzania iglic rozjazdów, typy nr 13 – 24 wąskotorowe i kopalniane, w tym typy nr 16 i 17 tramwajowe), a w tekście wiodącym wielokrotnie pada nazwa Варшавский Сталелитейный Завод (Warszawskij Stalielitiejnyj Zawod).
Podane są też typy szyn określane w XIX w. w Rosji Carskiej nazwą wyrażoną wagą w funtach na stopę liniową. Przy czym brak standaryzacji powodował m.in. to, że różni prywatni odbiorcy zamawiali szyny określone tą samą wagą (a więc teoretycznie tego samego typu), a o różnych parametrach wysokości szyny i szerokości główki, stąd np. wśród pięciu typów uznanych za „rządowe - państwowe” (Казённые) wyróżniono aż 39 wariantów. Najwięcej w typie 24 lbs/ft - 15 wariantów oznaczonych od nr 1 do nr 15, a szczegóły np. jakie warianty dla jakich Dróg Żelaznych były produkowane, można znaleźć we w/w Załączniku A opracowania. Na marginesie, prawdopodobnie litera "K" w cesze К.Ж.Д. na szynach rosyjskich, dotychczas tłumaczona jako Każiestwiennyje, czyli „skarbowe – skarbu państwa”, oznacza wspomnianej wyżej Казённые – Kazjonnyje, czyli państwowe – rządowe (co było jak pamiętam również rozważane w dyskusji na Forum).
Niezwykle ciekawa w omawianej pracy naukowej, jest Tabela (nr 5) prezentująca dostawców szyn dla Imperium Rosyjskiego w latach 70-tych, 80-tych i początku lat 90-tych XIX w. Trochę błędów można w niej wyłapać, powstałych zapewne już w trakcie przepisywania konkretnych informacji z materiałów źródłowych oraz powstałych podczas przepisywania pracy, wynikających również z zapisów alfabetem rosyjskim nazw niektórych producentów zagranicznych [bardzo obszerna literatura podana jest na końcu opracowania, w tym taka, do której staram się dotrzeć od pewnego czasu – np. „Альбом рельсов и скрепления к ним употребляемых на русских железных дорогах” А.Г.Славянов. (С.-Петербург. 1904 – 1905 гг., в 3-х томах) – może ktoś ma
to proszę dać znać. W Tabeli nr 5 można zauważyć, że niektóre skróty czy nazwy tam podane odnoszą się do cechowań na szynie (z rosyjskich producentów np. А.Ю.Р.З.Б.О., Д.О. oraz О.П.З. oraz В.С.З. odnoszący się do Stalowni Praskiej w Warszawie (В.С.З. = Варшавский Сталелитейный Завод). Nie ukrywam, że Tabela nr 5, ciągle jest obiektem moich badań, bo podejrzewam, że np. nazwa Позер (Pozier) może odnosić się do szyn cechowanych PV, a jest zapisem rosyjskim alfabetem nazwy producenta z poza Rosji (Francja ?, USA ? np. w Stanach Zjednoczonych miesiąc produkcji szyny zazwyczaj cechowano w postaci pojedynczych kresek, które widnieją na szynach PV), ale tu ciągle brak mi jasnej koncepcji (może ktoś pokombinuje ze mną ), choć oczywiście kuszące jest to, żeby przyjąć, że P to Позер, (np. nazwisko przemysłowca ?) a V to np. pierwsza litera nazwy miejscowości, być może francuskiej lub amerykańskiej ???. Przeglądając Tabelę nr 5 ciekawi mnie także, jak np. cechowała swoje szyny Huta Bankowa (jak wynika z opracowania wielce zasłużona dla przemysłu szynowego Rosji Carskiej), w tabeli oznaczona „Гута-Банкова” - być może właśnie tak, pełną nazwą (?), ale szyn tej huty z XIX w. osobiście jeszcze nie widziałem.
W rozdziale 2 podane są dane dotyczące m.in. producentów i wielkości produkcji szyn. Bardzo ciekawy rozdział, gdzie można przeczytać także o wspomnianych już Hucie Bankowej i Stalowni Praskiej, czy zobaczyć wykresy produkcji szyn w pudach (miara wagi w ówczesnej Rosji). Na str. 60 taki wykres obejmuje m.in. Stalownię Warszawską, która walcowała szyny w latach 1879 – 1888. W roku 1889 zakład zamknięto, a maszyny i urządzenia, niemal całe linie produkcyjne i co ciekawe sporą część załogi, wraz z rodzinami (choć przymusu nie było), wywieziono do miejscowości Kamieńskie, leżącej na Ukrainie, w obwodzie dniepropietrowskim, gdzie budowano już wielki zakład metalurgiczny Ю.Р.Д.М.О. (Южно-Русское Днепровское Металлургическое Общество – Jużno-Russkoje Dnieprowskoje Metallurgiczeskoje Obszcziestwo), który rozpoczął produkcję szyn prawdopodobnie już w 1889 r.. Patrząc na zdjęcia szyn cechowanych Ю.Р.Д.М.О. warto więc pamiętać, że część z nich wyprodukowano dzięki robotnikom z Warszawskiej Fabryki Stali. Wracając do skrótu В.С.З. czyli Варшавский Сталелитейный Завод, teraz wystarczyło tylko znaleźć szynę z taką cechą....
... i znalazłem ją na stacji Ełk Wąskotorowy. Pełni ona rolę opornicy w stosunku do iglicy, ale żeby było ciekawiej, to niemal 2 lata temu szynę z taką cechą (choć bardzo słabo widoczną) zaprezentował w temacie Kolega Szwed1978, we wpisie nr #1.349 (zdjęcie nr 2, cecha B.C.3. VIII 81), co wzbudziło wówczas moje zainteresowanie, #1.350, ale jakoś nie przyszło mi wówczas do głowy co mogą oznaczać litery B.C.3,) oraz prawdopodobnie Kolega Paweł Kpt. Nemo, 3 lata temu, we wpisie #569, na zdjęciu nr 5 [jeżeli jest tam B.C.3. I 85 ГO, a nie B.O.3.
]. Okazało się więc, że najprostsze rozwiązanie jest tym poprawnym. Cecha na szynach Warszawskiej Stalowni na Pradze to pierwsze litery od rosyjskiej nazwy tej stalowni czyli В.С.З. = Варшавский Сталелитейный Завод (Warszawskij Stalielitiejnyj Zawod - Warszawska Fabryka Stali).Poniżej zdjęcia obrazujące mój przydługi wywód, za który z góry przepraszam, bo zdaję sobie sprawę, że mało kto go przeczyta do końca.
Zdjęcia nr 1 i 2. Ełk Wąskotorowy. Szyny oznaczone PV – być może ich producentem jest stalownia określana w j. rosyjskim jako Позер (Pozier – patrz strona z Tabelą nr 5), np. francuska lub amerykańska ? Lata produkcji 1890 czy 1891 (na Forum są także zdjęcia szyn PV z 1894 czy 1895) pozwoliły jednak wyeliminować możliwość przynależenia tej cechy do Stalowni Warszawskiej. Na zdjęciu nr 1 szyna prawdopodobnie Wilanowskiej Kolejki Konnej, ВУКЖД = Вилянувская Узкоколейная Конная Железная Дорога (?).
Zdjęcie nr 3. Ełk Wąskotorowy. АЛЕК СТАЛЬ З III 1882 Г (nieco zakopana w ziemi) – kolejna cecha kiedyś podejrzewana o przynależną Warszawskiej Stalowni na Pradze. Dziś już wiemy, że cecha na szynie oznacza założony w 1826 r. w Sankt Petersburgu (ówczesnej stolicy Imperium Rosyjskiego) Александровский Сталелитейный Завод (Alieksandrowskij Stalielitiejnyj Zawod).
Zdjęcie nr 4. Reklama Александровсаго Сталелитейнаго Завода z 1898 r.
Zdjęcia nr 5 i 6. Ełk Wąskotorowy. B.C.3. IX 82 – szyna Варшавскаго Сталелитейнаго Завода, Warszawskiej Fabryki Stali, z września 1882 r. Poniżej litery „3” widoczny jest niewielkie uszkodzenie, powstałe prawdopodobnie w wyniku mechanicznego uderzenia. Na zdjęciu nr 5 ogólny widok na rozjazd nr 9 stacji Ełk Wąsk., na którym położona jest szyna.
Zdjęcia 7 i 8. Ełk Wąskotorowy. Zagadkowa szyna, cechowana W.F.S. V 82 B.S. W.T. Cecha nieco "rozjechała się", bo na środku jest przykryta grubą warstwą „zapieczonego” smaru (przez co nie widać dobrze końcówki cechowania), ale owa końcówka widoczna jest na jednym z krańców szyny. Stąd ta specyficzna kompilacja na zdjęciu. Chciałem przedstawić całość cechy jak najbardziej czytelnie. Szyna z tą cechą zlokalizowana jest również na rozjeździe nr 9 (lewa iglica), i jest „sparowana” z przedstawioną wyżej szyną, cechowaną B.C.3. IX 82 (lewa opornica). Interesującą rzeczą jest cyfra 82 – rok produkcji, wydaje się cechowany tym samym „krojem cyfr" na obu szynach. Dodam więcej, przyglądając się starannie obu cechą odniosłem wrażenie, że litery są również tego samego kroju, a „B” wręcz identyczne, przy czym pełni ono rolę litery „B” łacińskiej (w B.S. od W.F.S. V 82 B.S. W.T.) oraz rosyjskiej „W” (pisanej jako „B”) w B.C.3. CZY JEST MOŻLIWE, że to również szyna Warszawskiej Stalowni na Pradze, ale dla odbiorcy, gdzie nie obowiązywał alfabet oparty na cyrylicy ??? Czy skrót W.F.S. może oznaczać Warszawska Fabryka Stali, czyli właściwie to samo co B.C.3. w j. rosyjskim ??? Byłby to wówczas niezwykły zbieg okoliczności, że szyny leżą obok siebie. Na zdjęciu nr 8 porównanie cech na obu omawianych szynach.
Zdjęcie nr 9. Ełk Wąskotorowy. Szyny Ю.Р.Д.М.О. (Южно-Русское Днепровское Металлургическое Общество), można rzec, fabryki, po części powstałej dzięki upadkowi Warszawskiej Stalowni na Pradze. Szyny z 1890, 1896 i 1900 r. Ta ostatnia ze znaną już ze zdjęć na Forum cyfrą 29 w ramce, prawdopodobnie jeden z numerów fabrycznych, jakie pod koniec XIX w. Ministerstwo Komunikacji Rosji nadawało fabrykom produkującym wyroby metalowe na rzecz kolei. Naszła mnie też taka myśl, czy nadanie numerów fabrycznych w Polsce, w latach 20-tych XX w., poszczególnym zakładom produkującym wyroby metalowe dla PKP, nie było wzorowane na podobnym działaniu na kolei, z czasów Rosji Carskiej (?).
Zdjęcia nr 10 i 11. Na zakończenie (tak aby wyczerpać limit zamieszczenia 16 zdjęć
) kolejne dwa akcenty "Polskie", na szynach rosyjskich zlokalizowanych na stacji Ełk Wąskotorowy. Na zdjęciu nr 10 szyna z cechą О.П.З. 92 X BTЖД (znane z Forum О.П.З. = Общество Путиловских Заводов, Obszcziestwo Putiłowskich Zawodow), szyna z października 1892 r. wyprodukowana dla Warszawsko-Terespolskiej Drogi Żelaznej (BTЖД = Варшавско-Тереспольская Железная Дорога). Na zdjęciu nr 11 szyna z cechą ПРИВ ЖД СТАЛЬ А.О.Б.Р.З. (ПРИВ ЖД = Привислинская Железная Дорога = Priwislinskaja Żelaznaja Daroga - Droga Żelazna Nadwiślańska; А.О.Б.Р.З. = Акционерное Общество Брянского Рельсопрокатного Завода). Co ciekawe, szyny А.О.Б.Р.З., odnalezione w dwóch lokalizacjach, nie posiadają cechy roku i miesiąca produkcji (a może nie odnalazłem ich ), można jednak przypuszczać, że pochodzą z II połowy lat 80-tych - początku lat 90-tych XIX w.
-
3
-
1
- Pokaż wszystkie
Nie jestem w stanie zweryfikować podanych przez kolegę @Stanisław1972 informacji, choć oczywiście nie mam żadnych podstaw, żeby cokolwiek z tego kwestionować. Jednak niezależnie od wszystkiego, wyrazy najwyższego szacunku należą się koledze za dogłębne przestudiowanie tematu i dotarcie do ciekawych materiałów. Podziwiam i gratuluję efektów poszukiwań.
Pozwolę sobie dodać kilka informacji dotyczącej Warszawskiej Fabryki Stali. Jakiś czas temu na facebookowej grupie relsy vel szyny jeden z członków zamieścił zdjęcie szyny z kozła oporowego ze stacji kolejowej Łomża - cecha: В. С. З. VI 83. Wygląda na to, że kilka takich szyn jeszcze można znaleźć na terenie północno-wschodniej i środkowej Polski.
Niedawno ze strony mbc.cyfrowemazowsze.pl (Udostępnienie: Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego) pobrałem pdf z albumem z 1882 roku : Варшавский Сталелитейный Завод. Album wydany przez Zakład Introligatorski Morawskiego z Warszawy i ocenzurowany 10 czerwca 1882 roku. Pobieżnie przejrzałem tekst i w temacie cech szyn raczej nic nie wnosi, ale zawiera zdjęcia pokazujące produkcję szyn ... no i ta mapa - bezcenna.
link: http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=2344
Zabudowania WFS zachowały się z znacznej części, a w bezpośredniej bliskości tych zabudowań biegną tory linii kolejowej nr 9. Wszystko w tym miejscu wygada obecnie inaczej, ale tak nie do końca, bo główne artefakty przeszłości nadal tu są.
Dwa zdjęcia z albumu:
Niedawno ze strony mbc.cyfrowemazowsze.pl (Udostępnienie: Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego) pobrałem pdf z albumem z 1882 roku : Варшавский Сталелитейный Завод. Album wydany przez Zakład Introligatorski Morawskiego z Warszawy i ocenzurowany 10 czerwca 1882 roku. Pobieżnie przejrzałem tekst i w temacie cech szyn raczej nic nie wnosi, ale zawiera zdjęcia pokazujące produkcję szyn ... no i ta mapa - bezcenna.
link: http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=2344
Zabudowania WFS zachowały się z znacznej części, a w bezpośredniej bliskości tych zabudowań biegną tory linii kolejowej nr 9. Wszystko w tym miejscu wygada obecnie inaczej, ale tak nie do końca, bo główne artefakty przeszłości nadal tu są.
Dwa zdjęcia z albumu:
To i ja coś dorzucę.
Słupki w ogrodzeniu terenu kolejowego - parowozowni Kraków Płaszów, okolice końca ul. Gierymskich.
To u dołu trzeciej fotki to mój brzusio, rękawy i czubki butów, telefon trzymałem wysoko nad głową.
Cechy powtarzają się naprzemiennie na kolejnych słupkach. Czy dobrze wnioskuję że to dwie różne fabryki (jakie?) a wspólny proces produkcji stali - konwertor ("gruszka") Bessemera ?
Główka zużyta w specyficzny sposób. Współczesne szyny miewają główki "wytarte" przeważnie z boku, mniej od góry - i do tego wyraźnie skośnie, jak skos powierzchni tocznej koła. A ta jakby "rozjeżdżona" od góry prawie na płasko. Czyżby ówczesna stal była mniej twarda i bardziej podatna na pełzanie niż obecnie ? I czyżby w początkach kolei stosowano mniejszy skos powierzchni tocznej koła ?
I czy dobrze widzę że stopka jest niesymetryczna ?
Słupki w ogrodzeniu terenu kolejowego - parowozowni Kraków Płaszów, okolice końca ul. Gierymskich.
To u dołu trzeciej fotki to mój brzusio, rękawy i czubki butów, telefon trzymałem wysoko nad głową.
Cechy powtarzają się naprzemiennie na kolejnych słupkach. Czy dobrze wnioskuję że to dwie różne fabryki (jakie?) a wspólny proces produkcji stali - konwertor ("gruszka") Bessemera ?
Główka zużyta w specyficzny sposób. Współczesne szyny miewają główki "wytarte" przeważnie z boku, mniej od góry - i do tego wyraźnie skośnie, jak skos powierzchni tocznej koła. A ta jakby "rozjeżdżona" od góry prawie na płasko. Czyżby ówczesna stal była mniej twarda i bardziej podatna na pełzanie niż obecnie ? I czyżby w początkach kolei stosowano mniejszy skos powierzchni tocznej koła ?
I czy dobrze widzę że stopka jest niesymetryczna ?
-
2
-
2
- Pokaż wszystkie
Słuszne wnioski. TESCHEN 91 to szyna huty z Cieszyna, z 1891 r., a WIT. 88 to szyna huty z Witkowic z 1888 r. Oba zakłady znajdowały się w Czechach, choć wówczas było to oczywiście Cesarstwa Austro-Węgierskie. Na obu jest symbol B.ST/B.St. oznaczający, tak jak przypuszczasz, bessemerowski proces pozyskania stali.
Bez wątpienia przez dziesięciolecia stal - stali była nie równa i z biegiem lat, zarówno jakość, skład chemiczny jak i twardość stali zmieniały się. Współczesne szyny są gatunkowo o wiele lepsze oraz twardsze od tych z XIX w. Np. proces Bessemera zaczęto zastępować procesem martenowskim - jako bardziej wydajnym i dającym stal lepszej jakości, już pod koniec XIX w i na początku XX w., we wszystkich znaczących hutach produkujących szyny kolejowe - także we wspomnianych wyżej hutach w Cieszynie i Witkowicach (w Temacie są zdjęcia późniejszych szyn tych producentów, cechowane symbolem M.ST = Martenowska Stal). W 20-leciu międzywojennym trudno było już znaleźć hutę, która produkowałaby szyny w procesie Bessemera.
A z tym to różnie bywało. W XIX w. co typ szyny to różny jej profil, w tym, często różne skosy powierzchni tocznej, niekiedy wręcz płaskie, innym razem mocno zaokrąglone. Dopiero koniec XIX w. to powolna unifikacja i standaryzacja profili szynowych różnych zarządów kolejowych. Każdy starał się dopracować wymiary poszczególnych parametrów szyny do własnych potrzeb. Tak naprawdę to i obecnie można spotkać się z tym, że inaczej formowany jest kształt powierzchni tocznej główki np. na niektórych typach szyn amerykańskich i w Europie wg. norm UIC. Należy też pamiętać, że szyny mają różne wymiary i masę, przez co poszczególne ich typy inaczej "współpracują" z kołami taboru kolejowego, a co za tym idzie, mogą mieć różnie formowane powierzchnie toczne i boczne główki. Na zaprezentowanym zdjęciu szyna faktycznie jest "rozjeżdżona". Nie wiemy jednak ile lat była eksploatowana, jak intensywny ruch był na niej prowadzony i jakiej masy pociągi na niej jeździły, więc trudno stwierdzić czy to wina "miękkiej stali", eksploatacji czy dwóch czynników na raz.
Myślę, że jest jak najbardziej symetryczna, a efekt "niesymetryczności" jest złudzeniem optycznym. Pozwoliłem sobie obrócić zdjęcie, dorysować proste linie wychodzące z brzegów szyjki, oraz umieścić identyczne prostokąty po obu ich stronach. Teraz znaczącej różnicy nie widać, a cieńsza, lewa końcówka stopy szyny jest wynikiem zapewne jakiegoś uszkodzenia mechanicznego lub wykruszenia się stali, co też widać na zdjęciu.
Bez wątpienia przez dziesięciolecia stal - stali była nie równa i z biegiem lat, zarówno jakość, skład chemiczny jak i twardość stali zmieniały się. Współczesne szyny są gatunkowo o wiele lepsze oraz twardsze od tych z XIX w. Np. proces Bessemera zaczęto zastępować procesem martenowskim - jako bardziej wydajnym i dającym stal lepszej jakości, już pod koniec XIX w i na początku XX w., we wszystkich znaczących hutach produkujących szyny kolejowe - także we wspomnianych wyżej hutach w Cieszynie i Witkowicach (w Temacie są zdjęcia późniejszych szyn tych producentów, cechowane symbolem M.ST = Martenowska Stal). W 20-leciu międzywojennym trudno było już znaleźć hutę, która produkowałaby szyny w procesie Bessemera.
A z tym to różnie bywało. W XIX w. co typ szyny to różny jej profil, w tym, często różne skosy powierzchni tocznej, niekiedy wręcz płaskie, innym razem mocno zaokrąglone. Dopiero koniec XIX w. to powolna unifikacja i standaryzacja profili szynowych różnych zarządów kolejowych. Każdy starał się dopracować wymiary poszczególnych parametrów szyny do własnych potrzeb. Tak naprawdę to i obecnie można spotkać się z tym, że inaczej formowany jest kształt powierzchni tocznej główki np. na niektórych typach szyn amerykańskich i w Europie wg. norm UIC. Należy też pamiętać, że szyny mają różne wymiary i masę, przez co poszczególne ich typy inaczej "współpracują" z kołami taboru kolejowego, a co za tym idzie, mogą mieć różnie formowane powierzchnie toczne i boczne główki. Na zaprezentowanym zdjęciu szyna faktycznie jest "rozjeżdżona". Nie wiemy jednak ile lat była eksploatowana, jak intensywny ruch był na niej prowadzony i jakiej masy pociągi na niej jeździły, więc trudno stwierdzić czy to wina "miękkiej stali", eksploatacji czy dwóch czynników na raz.
Myślę, że jest jak najbardziej symetryczna, a efekt "niesymetryczności" jest złudzeniem optycznym. Pozwoliłem sobie obrócić zdjęcie, dorysować proste linie wychodzące z brzegów szyjki, oraz umieścić identyczne prostokąty po obu ich stronach. Teraz znaczącej różnicy nie widać, a cieńsza, lewa końcówka stopy szyny jest wynikiem zapewne jakiegoś uszkodzenia mechanicznego lub wykruszenia się stali, co też widać na zdjęciu.
Powracając do Ełku i szyn jakie można tam spotkać, zarówno na stacji wąskotorowej jak i normalnotorowej, zaprezentuję zaledwie kilkanaście przykładów cech, które były dla mnie pewną niespodzianką, bądź z różnych innych względów są (według mnie) warte zaprezentowania. Oczywiście każda cecha "cieszy" bo odzwierciedla stan roczników szyn położonych na danej stacji, jest często odzwierciedleniem burzliwej historii regionu, bądź historii hut i stalowni, ale zaprezentowanie stu kilkudziesięciu cech (albo i większej ich ilości) jakie udało mi się "uchwycić" na stacji i w jej okolicach, nie miało by większego sensu i mijało się z celem.
Na początek szyny francuskie na stacji wąskotorowej. Co ciekawe wszystkie one mają dodatkową cechę w postaci liter PLM-A, oznaczających Compagnie des chemins de fer de Paris à Lyon et à la Méditerranée réseau d'Algérie, czyli Kompanię (Towarzystwo) Kolejowe Paryż-Lyon-Morze Śródziemne (pierwotnie Paryż-Lyon-Marsylia) - sieć w Algierii. To interesujące, że szyny PLM-A w Ełku mogły leżeć kiedyś na torach w Afryce (do 1962 r. Algieria była kolonią francuską). Stanisław Jasiński, autor książki "Ełcka Kolej Wąskotorowa" wspomina w niej (prezentując na zdjęciu szynę cechowaną Isbergues, na stacji w Turowie), że po II w. św. trafiło na PKP wiele szyn z zapasów wojennych. Takie zapasy wojenne były w II RP w Wojsku Polskim, jak i zapewne w każdym innym kraju, w tym Francji. Może Francja po II w. św., w ramach pomocy gospodarczej jaka wówczas miała miejsce, przesłała m.in. niżej zaprezentowane, stare szyny, zdjęte kiedyś ze szlaków w Algierii (w trakcie wymiany na nowsze) i zmagazynowane w formie zapasów. Kto wie, jaką historię reprezentują te szyny, tego pewnie jednak nie dowiemy się nigdy.
https://fr.wikipedia.org/wiki/Compagnie_des_chemins_de_fer_de_Paris_%C3%A0_Lyon_et_%C3%A0_la_M%C3%A9diterran%C3%A9e
https://fr.wikipedia.org/wiki/PLM_r%C3%A9seau_d%27Alg%C3%A9rie
Zdjęcie nr 1. Szyny AF-PLM-A-CREUSOT. 80. I ze stycznia 1880 r. (na stacji Ełk Wąsk. można również spotkać szyny z marca, cechowane AF-PLM-A-CREUSOT. 80. III) francuskiej stalowni z miejscowości Creusot położonej w Burgundii, w centalno-wschodnim rejonie Francji - od znajomego, znającego j. francuski dowiedziałem się, że nazwę tej miejscowości powinno się wymawiać K(hr)uzo.
Zdjęcie nr 2. Kolejne szyny francuskie PLMA·DENAIN.85.II i PLMA·DENAIN.84.III z lutego 1885 r. i marca 1884 r. Miejscowość Denain (wymawiana jako Deną) położona jest w rejonie Nord-Pas-de-Calais, na północy Francji, tuż przy granicy z Belgią.
Zdjęcia nr 3 i 4. Kolejna szyna francuska, PLM-A BESSEGES-94-III z marca 1894 r. Co ciekawe, w przeciwieństwie do szyn DENAIN, tu skrót PLM-A cechowany jest w dużej odległości od pozostałej cechy, a obie cechy naniesione są naprzemiennie, trudno więc stwierdzić czy na początku jest wspomniane PLM-A, czy na końcu. Bessèges (wymawiane jako Besseż) to miejscowość niemal całkowicie na południu Francji w departamencie Gard.
Niezwykle bogatą różnorodność na stacji Ełk Wąsk. reprezentują szyny rosyjskie (po części zaprezentowane już we wpisie dotyczącym Stalowni Warszawskiej), przeważnie z XIX w., które trafiły do Ełku zapewne jeszcze w latach I w. św. kiedy to Niemcy, ze zdobytych terenów Imperium Rosyjskiego, odwdzięczali się Rosjanom czyli rozbierali tory tam gdzie to było możliwe, wykorzystując zdobyczne szyny do odtworzenia własnej infrastruktury (w lutym 1915 Rosjanie wywieźli na wschód cały tabor z Ełckiej Wąskotorówki i sporą część infrastruktury torowej). Ełckie szyny rosyjskie są przeważnie normalnotorowe, należy jednak pamiętać, że pochodząc z lat 70-tych i 80-tych XIX w. miały profile na tyle lekkie, że idealnie nadawały się na kolejkę wąskotorową o prześwicie 1000 mm. (jaką była Ełcka Kolej Wąskotorowa do 1951 r.). Poniżej kilka przykładów szyn rosyjskich. Można dodać, że na stacji zlokalizowane są także szyny takich rosyjskich producentów jak T.M.O., Р.Б.М.О, Д.O., Д.Ю.М.О, О.П.З., А.Ю.Р.З.Б.О. czy OБ. P. ПP.
Zdjęcie nr 5. БЕРДЪ С. А. IIIIIIIIII 1879 szyna z października 1879 r.
Zdjęcie nr 6. СТАЛЬ А.О.Б.Р.З. I/81 Г. szyna ze stycznia 1881 r.
Zdjęcia nr 7-8. H.P.O. XII 81. СТАЛЬ. Szyny z grudnia 1881 r. producentem jest prawdopodobnie Нoвороссийское Общество, była by to więc wczesna forma cechowania tego producenta. W temacie prezentowane były dotychczas szyny cechowane НOВ РОС ОБЩ (na zdjęciu nr 8 kompilacja zdjęć szyn z cechą НOВ РОС ОБЩ, najstarsza z 1888 r., ze stacji Ełk Wąsk.), a cechę H.P.O. po raz pierwszy zaprezentował Kolega Paweł we wpisie - jednak pozostała ona nierozpoznaną. Moim zdaniem pasuje Нoвороссийское Общество, bo inni rosyjscy producenci mający w nazwie na początku literę H (rosyjskie "N") nie pasują: Нижне-Тагильский Завод (Niżnotagilskij Zawod) cechował swoje szyny ДЕМИДОВА Н.Т.З., a "Надежда" czyli Надеждинский Металлургический Завод (Nadieżdinskij Metallurgiczieskij Zawod) nazwą НАДЕЖД., abstrahując od tego, że ten drugi powstał dopiero na początku lat 90-tych XIX w.
Zdjęcie nr 9-10. Kilka ciekawszych cech szyn pochodzenia niemieckiego na stacji Ełk Wąsk, w tym "niezawodna" KONIGSHUTTE (gdzie jej nie można spotkać). W tym cecha AHV 1911 dość rzadko spotykana. Częściej spotyka się szyny tego producenta (Aachener Hütten w Aachen) cechowane A.H.A.V. Z szyn niemieckich można znaleźć całą gamę producentów, w tym UNION, PHOENIX, HOESCH, RSW, HB&HV czy ROECHLING, no i oczywiście KRUPP, w tym wąskotorowe KRUPP 1912 i KRUPP 1913, prawdopodobnie "niedobitki" z czasów budowy stacji, pozostawione przez Rosjan.
Zdjęcie nr 11-12. Przykład szyn angielskich na stacji Ełk Wask. jednak wyprodukowanych dla odbiorcy rosyjskiego. Obie CAMMELL SHEFFIELD TOUGHENED STEEL, jedna z 1873 r. (1873 ГO) druga z 1876 r. (1876 MБ).
Zdjęcie nr 13. Szyna rumuńska RESICZA 1915 M.A. występująca w jednej lokalizacji. O wiele popularniejsze na stacji Ełk Wask. są szyny węgierskiej cechowane DIOSGYOR. 1915. M.A. oraz rzadziej 1916 M.A. Można też spotkać np. szyny czeskie cechowane TESCHEN.
Zdjęcie nr 14. Oczywiście na stacji wąskotorowej można znaleźć całą gamę szyn pochodzenia polskiego, zarówno przedwojennych jak i powojennych, Huty Pokój, Huty Królewskiej/Kościuszko, Huty Bankowej i Huty Częstochowa, głównie typy S i S42, choć na szlaku (do Turowa) ułożono ciężkie S49 Huty Katowice z 1988 r. Poniżej ciekawy przykład szyny jugosłowiańskiej z 1978 r. --> ZENICA - XII - 78 - M - 49 = oraz szyny Huty Katowice z 1979 r. [K] S49 IV 79 ---> z nierozpoznanym TA na końcu cechowania.
Zdjęcie nr 15. Na stacji Ełk (normalnotorowej) najstarszą zlokalizowaną szyną jest PHÖNIX R 1881 VII, leżąca na torze nr 8, zakończonym kozłem oporowym tuż przy dworcu.
Zdjęcie nr 16. Pod względem różnorodności cech przedwojennych, z lat 20-tych i 30-tych, głównie produkcji polskiej (wszystkich czterech hut) pięknie prezentują się tory nr 6 i 2 leżące po obu stronach peronu nr 1. Co ciekawe na torze nr 6 na wysokości budynku PKP Cargo leży m.in. szyna radziecka, której producentem jest Кузнецкий металлургический завод имени Сталина (Kuznieckij Metallurgiczeskij Zawod imieni Stalina), z maja 1940 r. typu I-A, cechowana КУЗ.М.З. ИМ. СТАЛИНА. I-A.M.V 1940 Г. Na pozostałych torach dominuje już nawierzchnia S49 złożona z szyn Huty Katowice z 1991 r. Choć na torach wychodzących ze stacji można spotkać także szyny Huty pokój czy Azowstalu.
Na początek szyny francuskie na stacji wąskotorowej. Co ciekawe wszystkie one mają dodatkową cechę w postaci liter PLM-A, oznaczających Compagnie des chemins de fer de Paris à Lyon et à la Méditerranée réseau d'Algérie, czyli Kompanię (Towarzystwo) Kolejowe Paryż-Lyon-Morze Śródziemne (pierwotnie Paryż-Lyon-Marsylia) - sieć w Algierii. To interesujące, że szyny PLM-A w Ełku mogły leżeć kiedyś na torach w Afryce (do 1962 r. Algieria była kolonią francuską). Stanisław Jasiński, autor książki "Ełcka Kolej Wąskotorowa" wspomina w niej (prezentując na zdjęciu szynę cechowaną Isbergues, na stacji w Turowie), że po II w. św. trafiło na PKP wiele szyn z zapasów wojennych. Takie zapasy wojenne były w II RP w Wojsku Polskim, jak i zapewne w każdym innym kraju, w tym Francji. Może Francja po II w. św., w ramach pomocy gospodarczej jaka wówczas miała miejsce, przesłała m.in. niżej zaprezentowane, stare szyny, zdjęte kiedyś ze szlaków w Algierii (w trakcie wymiany na nowsze) i zmagazynowane w formie zapasów. Kto wie, jaką historię reprezentują te szyny, tego pewnie jednak nie dowiemy się nigdy.
https://fr.wikipedia.org/wiki/Compagnie_des_chemins_de_fer_de_Paris_%C3%A0_Lyon_et_%C3%A0_la_M%C3%A9diterran%C3%A9e
https://fr.wikipedia.org/wiki/PLM_r%C3%A9seau_d%27Alg%C3%A9rie
Zdjęcie nr 1. Szyny AF-PLM-A-CREUSOT. 80. I ze stycznia 1880 r. (na stacji Ełk Wąsk. można również spotkać szyny z marca, cechowane AF-PLM-A-CREUSOT. 80. III) francuskiej stalowni z miejscowości Creusot położonej w Burgundii, w centalno-wschodnim rejonie Francji - od znajomego, znającego j. francuski dowiedziałem się, że nazwę tej miejscowości powinno się wymawiać K(hr)uzo.
Zdjęcie nr 2. Kolejne szyny francuskie PLMA·DENAIN.85.II i PLMA·DENAIN.84.III z lutego 1885 r. i marca 1884 r. Miejscowość Denain (wymawiana jako Deną) położona jest w rejonie Nord-Pas-de-Calais, na północy Francji, tuż przy granicy z Belgią.
Zdjęcia nr 3 i 4. Kolejna szyna francuska, PLM-A BESSEGES-94-III z marca 1894 r. Co ciekawe, w przeciwieństwie do szyn DENAIN, tu skrót PLM-A cechowany jest w dużej odległości od pozostałej cechy, a obie cechy naniesione są naprzemiennie, trudno więc stwierdzić czy na początku jest wspomniane PLM-A, czy na końcu. Bessèges (wymawiane jako Besseż) to miejscowość niemal całkowicie na południu Francji w departamencie Gard.
Niezwykle bogatą różnorodność na stacji Ełk Wąsk. reprezentują szyny rosyjskie (po części zaprezentowane już we wpisie dotyczącym Stalowni Warszawskiej), przeważnie z XIX w., które trafiły do Ełku zapewne jeszcze w latach I w. św. kiedy to Niemcy, ze zdobytych terenów Imperium Rosyjskiego, odwdzięczali się Rosjanom czyli rozbierali tory tam gdzie to było możliwe, wykorzystując zdobyczne szyny do odtworzenia własnej infrastruktury (w lutym 1915 Rosjanie wywieźli na wschód cały tabor z Ełckiej Wąskotorówki i sporą część infrastruktury torowej). Ełckie szyny rosyjskie są przeważnie normalnotorowe, należy jednak pamiętać, że pochodząc z lat 70-tych i 80-tych XIX w. miały profile na tyle lekkie, że idealnie nadawały się na kolejkę wąskotorową o prześwicie 1000 mm. (jaką była Ełcka Kolej Wąskotorowa do 1951 r.). Poniżej kilka przykładów szyn rosyjskich. Można dodać, że na stacji zlokalizowane są także szyny takich rosyjskich producentów jak T.M.O., Р.Б.М.О, Д.O., Д.Ю.М.О, О.П.З., А.Ю.Р.З.Б.О. czy OБ. P. ПP.
Zdjęcie nr 5. БЕРДЪ С. А. IIIIIIIIII 1879 szyna z października 1879 r.
Zdjęcie nr 6. СТАЛЬ А.О.Б.Р.З. I/81 Г. szyna ze stycznia 1881 r.
Zdjęcia nr 7-8. H.P.O. XII 81. СТАЛЬ. Szyny z grudnia 1881 r. producentem jest prawdopodobnie Нoвороссийское Общество, była by to więc wczesna forma cechowania tego producenta. W temacie prezentowane były dotychczas szyny cechowane НOВ РОС ОБЩ (na zdjęciu nr 8 kompilacja zdjęć szyn z cechą НOВ РОС ОБЩ, najstarsza z 1888 r., ze stacji Ełk Wąsk.), a cechę H.P.O. po raz pierwszy zaprezentował Kolega Paweł we wpisie - jednak pozostała ona nierozpoznaną. Moim zdaniem pasuje Нoвороссийское Общество, bo inni rosyjscy producenci mający w nazwie na początku literę H (rosyjskie "N") nie pasują: Нижне-Тагильский Завод (Niżnotagilskij Zawod) cechował swoje szyny ДЕМИДОВА Н.Т.З., a "Надежда" czyli Надеждинский Металлургический Завод (Nadieżdinskij Metallurgiczieskij Zawod) nazwą НАДЕЖД., abstrahując od tego, że ten drugi powstał dopiero na początku lat 90-tych XIX w.
Zdjęcie nr 9-10. Kilka ciekawszych cech szyn pochodzenia niemieckiego na stacji Ełk Wąsk, w tym "niezawodna" KONIGSHUTTE (gdzie jej nie można spotkać
). W tym cecha AHV 1911 dość rzadko spotykana. Częściej spotyka się szyny tego producenta (Aachener Hütten w Aachen) cechowane A.H.A.V. Z szyn niemieckich można znaleźć całą gamę producentów, w tym UNION, PHOENIX, HOESCH, RSW, HB&HV czy ROECHLING, no i oczywiście KRUPP, w tym wąskotorowe KRUPP 1912 i KRUPP 1913, prawdopodobnie "niedobitki" z czasów budowy stacji, pozostawione przez Rosjan.
Zdjęcie nr 11-12. Przykład szyn angielskich na stacji Ełk Wask. jednak wyprodukowanych dla odbiorcy rosyjskiego. Obie CAMMELL SHEFFIELD TOUGHENED STEEL, jedna z 1873 r. (1873 ГO) druga z 1876 r. (1876 MБ).
Zdjęcie nr 13. Szyna rumuńska RESICZA 1915 M.A. występująca w jednej lokalizacji. O wiele popularniejsze na stacji Ełk Wask. są szyny węgierskiej cechowane DIOSGYOR. 1915. M.A. oraz rzadziej 1916 M.A. Można też spotkać np. szyny czeskie cechowane TESCHEN.
Zdjęcie nr 14. Oczywiście na stacji wąskotorowej można znaleźć całą gamę szyn pochodzenia polskiego, zarówno przedwojennych jak i powojennych, Huty Pokój, Huty Królewskiej/Kościuszko, Huty Bankowej i Huty Częstochowa, głównie typy S i S42, choć na szlaku (do Turowa) ułożono ciężkie S49 Huty Katowice z 1988 r. Poniżej ciekawy przykład szyny jugosłowiańskiej z 1978 r. --> ZENICA - XII - 78 - M - 49 = oraz szyny Huty Katowice z 1979 r. [K] S49 IV 79 ---> z nierozpoznanym TA na końcu cechowania.
Zdjęcie nr 15. Na stacji Ełk (normalnotorowej) najstarszą zlokalizowaną szyną jest PHÖNIX R 1881 VII, leżąca na torze nr 8, zakończonym kozłem oporowym tuż przy dworcu.
Zdjęcie nr 16. Pod względem różnorodności cech przedwojennych, z lat 20-tych i 30-tych, głównie produkcji polskiej (wszystkich czterech hut) pięknie prezentują się tory nr 6 i 2 leżące po obu stronach peronu nr 1. Co ciekawe na torze nr 6 na wysokości budynku PKP Cargo leży m.in. szyna radziecka, której producentem jest Кузнецкий металлургический завод имени Сталина (Kuznieckij Metallurgiczeskij Zawod imieni Stalina), z maja 1940 r. typu I-A, cechowana КУЗ.М.З. ИМ. СТАЛИНА. I-A.M.V 1940 Г. Na pozostałych torach dominuje już nawierzchnia S49 złożona z szyn Huty Katowice z 1991 r. Choć na torach wychodzących ze stacji można spotkać także szyny Huty pokój czy Azowstalu.
-
2
-
1
- Pokaż wszystkie
Co do tego mam wątpliwości, gdyż protokół zdawczo-odbiorczy przejęcia kolei ełckiej przez PKP z 1947 roku (według stanu z sierpnia 1945 roku) mówi, że wszystkie tory i rozjazdy kolei ełckiej były zbudowane z szyn typu H-100 (czyli o wysokości 100 mm), a więc raczej typowo wąskotorowych niższych niż szyny normalnotorowe. Jedynym wyjątkiem była bocznica normalnotorowa na stacji Ełk Wąsk spleciona z torem wąskim, gdzie były szyny typu 6d. Ja przypuszczam, że znajdujące się obecnie w torach stacji Ełk Wąsk szyny typów normalnotorowych po 1945 roku podczas napraw i modernizacji torów na liniach normalnotorowych były demontowane i te będące jeszcze w dobrym stanie przeznaczano do zabudowy w torach kolei wąskotorowych. Takie wymiany były prowadzone chyba na wszystkich kolejach wąskotorowych PKP po 1945 roku. I zapewne stąd taka różnorodność szyn będących kiedyś szynami normalnotorowymi jest na stacji Ełk Wąsk.
W Chorzowie na ulicy Metalowców 4a, zaraz za płotem Huty Królewskiej otwarli wczoraj oficjalnie Muzeum Hutnictwa.
Na razie ekspozycja jest mała, ale ciekawa. Zgodnie z zapewnieniami pana dyrektora kolekcja ma się powiększać.
Jedna z obecnych ekspozycji.
Na razie ekspozycja jest mała, ale ciekawa. Zgodnie z zapewnieniami pana dyrektora kolekcja ma się powiększać.
Jedna z obecnych ekspozycji.
-
5
-
1
-
2
- Pokaż wszystkie
Słyszałem dziś w radioli o tym muzeum, ciekawe, trzeba będzie pojechać.
Mogliby tylko zadbać o bardziej estetyczny wygląd eksponowanych szyn.
Mogliby tylko zadbać o bardziej estetyczny wygląd eksponowanych szyn.
-
1
-
1
- Pokaż wszystkie
